Podział administracyjny Królestwa Polskiego

Podział administracyjny Królestwa Polskiego w 1831 r. Mapa historyczna. Podział odpowiada okresowi z lat 1816–1844
Podział administracyjny Królestwa Kongresowego w 1830 roku. Podział odpowiada okresowi z lat 1816–1844. Obwody dzieliły się dalej na powiaty.
Podział administracyjny Królestwa Polskiego w 1907 r. Podział z niewielkimi wyjątkami jest reprezentatywny dla lat 1867–1914
Gubernie zachodnie i Królestwo Polskie w 1902 r. Mapa historyczna.
Podział administracyjny Królestwa Polskiego w 1912 r.

Podział administracyjny Królestwa Polskiego w latach 1815–1914.

Historia

1815–1816

W latach 1815–1816 na terytorium Królestwa Polskiego w większości zachowano podział administracyjny Księstwa Warszawskiego; państwo było podzielone na 8 departamentów:

  • departament kaliski
  • departament krakowski
  • departament lubelski
  • departament łomżyński
  • departament płocki
  • departament radomski
  • departament siedlecki
  • departament warszawski

1816–1837

Zobacz w Wikiźródłach tekst
Podział Królestwa Polskiego na Woiewództwa, Obwody i Powiaty przez Namiestnika Królewskiego na dniu 16. Stycznia 1816 roku uczyniony

Od 1816 na 8 województw, a te na obwody i powiaty[1]:

  • województwo augustowskie (ze stolicą w Suwałkach)
  • województwo kaliskie
  • województwo krakowskie (ze stolicą w Miechowie, a potem w Kielcach)
  • województwo lubelskie
  • województwo mazowieckie (ze stolicą w Warszawie)
  • województwo płockie
  • województwo podlaskie (ze stolicą w Siedlcach)
  • województwo sandomierskie (ze stolicą w Radomiu)

1837

7 marca 1837 Królestwo zostało podzielone na 8 guberni[2]:

1842

W 1842 na mocy ukazu z 11 października obwody zamieniono na powiaty, a dotychczasowe powiaty na okręgi sądowe[3].

1845

Reforma z 21 sierpnia 1844[4] roku zniosła część guberni, łącząc je z innymi, przez co liczba guberni spadła. Poza tym zmieniono nazwę kilku innych. Od 1 stycznia 1845 roku Królestwo dzieliło się na gubernie:

  • augustowską (w dotychczasowym kształcie)
  • lubelską (z połączenia dawnej lubelskiej i podlaskiej)
  • płocką (w dotychczasowym kształcie)
  • radomską (z połączenia dawnej kieleckiej i sandomierskiej)
  • warszawską (z połączenia dawnej mazowieckiej i kaliskiej)

1863

W czasie powstania styczniowego Rząd Narodowy dnia 28 marca 1863 r. ogłosił Regulamin władz administracyjnych w byłym Królestwie Kongresowym. Według regulaminu byłe Królestwo Kongresowe dzieliło się na osiem województw w granicach z 1816 r. oraz trzydzieści dziewięć powiatów. Rozdzielono i uniezależniono od siebie władze cywilne i wojskowe. Wzajemne stosunki między władzami cywilnymi i wojskowymi regulował dekret Rządu Narodowego z 23 VI 1863 r.[5]

1867

Kolejna reforma z 1867 roku ponownie podzieliła większe gubernie na mniejsze. Przywrócenie stanu sprzed 1844 roku nie było proste – nastąpiły bowiem w stosunku do niej pewne korekty w przynależności niektórych powiatów. Ponadto z guberni augustowskiej wydzielono gubernię łomżyńską, a pozostałą część przemianowano na gubernię suwalską. Z guberni radomskiej wydzielono nową gubernię – kielecką. Wydzielono też gubernię piotrkowską kosztem warszawskiej i radomskiej. Liczba guberni wzrosła do 10:

Oprócz tego, tworzono nowy szczebel administracji – gminy.

1893

Mała reforma w 1893 roku powiększyła gubernię warszawską kosztem płockiej i łomżyńskiej.

1912

Reformą z 1912 utworzono gubernię chełmską z części guberni siedleckiej i lubelskiej. Jednocześnie gubernia siedlecka została zlikwidowana. Gubernię chełmską wyłączono w 1915 roku ze składu Kraju Nadwiślańskiego, przyłączając do Rosji.

Podział administracyjny z 1816

Zachowujący (z małymi zmianami) granice powiatów z okresu Księstwa Warszawskiego, wprowadzony dekretem namiestnika Królestwa Polskiego gen. Józefa Zajączka z 16 stycznia 1816[6]:

  • województwo augustowskie ze stolicą w Suwałkach – 5 obwodów, 7 powiatów
    • obwód augustowski
      • powiat dąbrowski z siedzibą w Suwałkach
      • powiat biebrzański z siedzibą w Szczuczynie
    • obwód kalwaryjski
      • powiat kalwaryjski
    • obwód łomżyński
      • powiat łomżyński
      • powiat tykociński
    • obwód mariampolski
      • powiat mariampolski
    • obwód sejneński
      • powiat sejneński
  • województwo kaliskie – 5 obwodów, 11 powiatów
    • obwód kaliski
      • powiat kaliski
      • powiat warciański
    • obwód koniński
      • powiat koniński
      • powiat pyzdrski (z części dawnego pyzdrskiego i powidzkiego)
    • obwód sieradzki
      • powiat sieradzki
      • powiat szadkowski
    • obwód wieluński
      • powiat częstochowski
      • powiat ostrzeszowski z siedzibą w Wieruszowie
      • powiat wieluński
    • obwód piotrkowski
      • powiat piotrkowski
      • powiat radomszczański
  • województwo krakowskie z tymczasową siedzibą w Miechowie, od 6 grudnia 1816 ze stolicą w Kielcach – 4 obwody, 10 powiatów
    • obwód kielecki
      • powiat kielecki
      • powiat jędrzejowski
    • obwód miechowski
      • powiat krakowski (z części dawnego krakowskiego i hebdowskiego), z siedzibą w Hebdowie, od 30 grudnia 1842 okręg proszowicki
      • powiat miechowski
      • powiat skalmierski
    • obwód olkuski
      • powiat lelowski z siedzibą w Żarkach
      • powiat olkuski
      • powiat pilicki
    • obwód stopnicki
      • powiat stopnicki
      • powiat szydłowski
  • województwo lubelskie – 4 obwody, 10 powiatów
    • obwód hrubieszowski
      • powiat hrubieszowski
      • powiat tomaszowski
    • obwód krasnostawski
      • powiat chełmski
      • powiat krasnostawski
    • obwód lubelski
      • powiat lubartowski
      • powiat lubelski
      • powiat kaźmierski
    • obwód zamojski z siedzibą w Janowie
  • województwo mazowieckie ze stolicą w Warszawie – 7 obwodów, 15 powiatów
    • obwód gostyniński z siedzibą w Kutnie
      • powiat gostyniński z siedzibą w Gąbinie
      • powiat orłowski z siedzibą w Kutnie
    • obwód kujawski z siedzibą we Włocławku (od 12 stycznia 1830 do 16 sierpnia 1836 siedziba w Brześciu)
      • powiat brzeski
      • powiat kowalski
      • powiat radziejowski
    • obwód łęczycki
      • powiat łęczycki
      • powiat zgierski z siedzibą w Piątku
    • obwód rawski
      • powiat brzeziński z siedzibą w Strykowie
      • powiat rawski
    • obwód sochaczewski z siedzibą w Łowiczu
      • powiat sochaczewski
    • obwód stanisławowski, od 6 lipca 1816 z siedzibą w Mińsku
      • powiat siennicki
      • powiat stanisławowski
    • obwód warszawski
      • powiat błoński
      • powiat czerski
      • powiat warszawski
  • województwo płockie – 6 obwodów, 6 powiatów
    • obwód lipnowski
      • powiat lipnowski
    • obwód mławski
      • powiat mławski
    • obwód ostrołęcki
      • powiat ostrołęcki
    • obwód płocki
      • powiat płocki
    • obwód pułtuski
      • powiat pułtuski
    • obwód przasnyski
      • powiat przasnyski
  • województwo podlaskie ze stolicą w Siedlcach – 4 obwody, 9 powiatów
    • obwód bialski
      • powiat bialski
      • powiat łosicki
    • obwód łukowski
      • powiat łukowski
      • powiat garwoliński
      • powiat żelechowski
    • obwód radzyński
      • powiat radzyński
      • powiat włodawski
    • obwód siedlecki
      • powiat siedlecki
      • powiat węgrowski
  • województwo sandomierskie ze stolicą w Radomiu – 4 obwody, 9 powiatów
    • obwód opatowski
      • powiat opatowski
      • powiat solecki
    • obwód opoczyński z siedzibą w Końskich, od 14 marca 1834 z siedzibą w Opocznie
      • powiat konecki
      • powiat opoczyński
      • powiat szydłowiecki
    • obwód radomski
      • powiat kozienicki
      • powiat radomski
    • obwód sandomierski
      • powiat sandomierski
      • powiat staszowski

Powyższy podział utrzymał się do 31 grudnia 1844, z tym że w 1837 województwa przemianowano na gubernie, w 1842 obwody na powiaty, a dotychczasowe powiaty na okręgi. Ponadto w 1841 gubernia krakowska ze stolicą w Kielcach została przemianowana na gubernię kielecką.

Podział administracyjny z 1845

W dniu 1 stycznia 1845 roku na mocy ukazu z 21 sierpnia 1844 zaczął obowiązywać nowy podział administracyjny kraju. Z dotychczasowych 8 stworzono 5 nowych guberni. Granice powiatów (odpowiadające z małymi zmianami granicom utworzonych w 1816 roku obwodów) i granice okręgów (odpowiadające z małymi zmianami granicom utworzonych w 1796 roku na terenie Prus Południowych i Nowowschodnich oraz w 1810 na terenach Nowej Galicji włączonych do Księstwa Warszawskiego powiatów) nie uległy zmianie.

  • gubernia augustowska – 5 powiatów
    • powiat augustowski
    • powiat kalwaryjski
    • powiat łomżyński
    • powiat mariampolski
    • powiat sejneński
  • gubernia płocka – 6 powiatów
    • powiat lipnowski
    • powiat mławski
    • powiat ostrołęcki
    • powiat płocki
    • powiat pułtuski
    • powiat przasnyski
  • gubernia warszawska – 12 powiatów
    • powiat gostyniński
    • powiat kaliski
    • powiat koniński
    • powiat kujawski
    • powiat łęczycki
    • powiat rawski
    • powiat sieradzki
    • powiat sochaczewski
    • powiat stanisławowski
    • powiat piotrkowski
    • powiat warszawski
    • powiat wieluński
  • gubernia radomska – 8 powiatów
    • powiat kielecki
    • powiat miechowski
    • powiat olkuski
    • powiat opatowski
    • powiat opoczyński
    • powiat radomski
    • powiat sandomierski
    • powiat stopnicki
  • gubernia lubelska – 8 powiatów
    • powiat bialski
    • powiat hrubieszkowski
    • powiat krasnostawski
    • powiat lubelski
    • powiat łukowski
    • powiat radzyński
    • powiat siedlecki
    • powiat zamojski

19 stycznia 1849 roku dokonano istotnych zmian granic powiatów. Z powiatu rawskiego do łowickiego (de iure sochaczewskiego z siedzibą w Łowiczu) przeniesiono miasta Sobotę i Bielawy oraz 54 wsi, z powiatu gostynińskiego do łowickiego miasto Iłów oraz 84 wsi, z powiatu rawskiego do łęczyckiego 12 wsi.

Podział administracyjny z 1867

W dniu 1 stycznia 1867 roku na podstawie ustawy z 31 grudnia 1866 wprowadzono nowy podział administracyjny na 10 guberni. Stworzono też nową sieć powiatów, których granice w znacznej mierze przetrwały aż do reformy z 1975 roku likwidującej powiaty.

  • gubernia kaliska – 8 powiatów
    • powiat kaliski
    • powiat kolski
    • powiat koniński
    • powiat łęczycki
    • powiat sieradzki
    • powiat słupecki
    • powiat turecki
    • powiat wieluński
  • gubernia kielecka – 7 powiatów
    • powiat jędrzejowski
    • powiat kielecki
    • powiat miechowski
    • powiat olkuski
    • powiat pińczowski
    • powiat stopnicki
    • powiat włoszczowski
  • gubernia lubelska – 10 powiatów
    • powiat biłgorajski
    • powiat chełmski
    • powiat hrubieszowski
    • powiat janowski
    • powiat krasnostawski
    • powiat lubelski
    • powiat lubartowski
    • powiat nowoaleksandryjski
    • powiat tomaszowski
    • powiat zamojski
  • gubernia łomżyńska – 8 powiatów
    • powiat kolneński
    • powiat łomżyński
    • powiat makowski
    • powiat mazowiecki
    • powiat ostrołęcki
    • powiat ostrowski
    • powiat pułtuski
    • powiat szczuczyński
  • gubernia piotrkowska – 8 powiatów
    • powiat będziński
    • powiat brzeziński
    • powiat częstochowski
    • powiat łaski
    • powiat łódzki
    • powiat radomski, od Radomska (przemianowany w 1867 na noworadomski)
    • powiat piotrkowski
    • powiat rawski
  • gubernia płocka – 8 powiatów
    • powiat ciechanowski
    • powiat lipnowski
    • powiat mławski
    • powiat płocki
    • powiat płoński
    • powiat przasnyski
    • powiat rypiński
    • powiat sierpecki
  • gubernia radomska – 7 powiatów
    • powiat iłżecki
    • powiat konecki
    • powiat kozienicki
    • powiat opatowski
    • powiat opoczyński
    • powiat radomski
    • powiat sandomierski
  • gubernia siedlecka – 9 powiatów
    • powiat bialski
    • powiat garwoliński
    • powiat konstantynowski
    • powiat łukowski
    • powiat radzyński
    • powiat siedlecki
    • powiat sokołowski
    • powiat węgrowski
    • powiat włodawski
  • gubernia suwalska – 7 powiatów
    • powiat augustowski
    • powiat kalwaryjski
    • powiat mariampolski
    • powiat sejneński
    • powiat suwalski
    • powiat władysławowski
    • powiat wołkowyski
  • gubernia warszawska – 13 powiatów
    • powiat gostyniński
    • powiat górno-kalwaryjski (do 1879, włączony do grójeckiego)
    • powiat grodziski (przemianowany w 1869 na błoński)
    • powiat grójecki
    • powiat kutnowski
    • powiat łowicki
    • powiat miński (od 10 sierpnia 1868 nowomiński)
    • powiat radziejowski (przemianowany w 1871 na nieszawski)
    • powiat radzymiński
    • powiat skierniewicki
    • powiat sochaczewski
    • powiat warszawski
    • powiat włocławski

Powyższy podział utrzymał się w znacznej mierze aż do końca istnienia Królestwa Kongresowego. W 1867 roku przemianowano powiat radomski (radomszczański) na noworadomski, w 1868 powiat miński na nowomiński, w 1869 roku powiat grodziski na błoński, a w 1871 roku powiat radziejowski na nieszawski. W 1879 zlikwidowano powiat górno-kalwaryjski włączając go do powiatu grójeckiego, w 1893 roku powiększono gubernię warszawską o powiat płoński kosztem guberni płockiej i o powiat pułtuski kosztem guberni łomżyńskiej. Ponadto w 1912 roku zlikwidowano gubernię siedlecką, wcielając jej część do guberni lubelskiej i guberni łomżyńskiej. Z pozostałej części guberni siedleckiej i części guberni lubelskiej stworzono nową gubernię chełmską, którą w 1915 roku formalnie wydzielono z Królestwa Kongresowego i wcielono do generał-gubernatorstwa kijowskiego. W praktyce z powodu okupacji Królestwa Kongresowego przez państwa centralne decyzja nie weszła w życie[7].

Podział administracyjny z 1907

Podział ten odpowiada stanowi z lat 1893–1912.

W tabeli zastosowano oryginalne nazewnictwo i pisownię.

Powiat Miasto powiatowe Inne miejscowości
Gubernia kaliska
kaliski Kalisz BłaszkiChocz • Iwanowice • KoźminekOpatówek • Staw • Stawiszyn
kolski Koło Babiak • Brdów • Brudzew • DąbieGrzegorzewIzbicaKłodawaSompolno
koniński Konin GolinaRychwałŚlesinTuliszków • Władysławów
łęczycki Łęczyca GrabówOzorków • Piątek • Poddębice
sieradzki Sieradz BurzeninSzadek • Warta • Zduńska WolaZłoczew
słupecki Słupca Lądek • KazimierzKleczewPyzdrySkulsk • Wilczyn • Zagórów
turecki Turek Dobra • Uniejów
wieluński Wieluń Bolesławiec • DziałoszynLututówPraszkaWieruszów
Gubernia kielecka
jędrzejowski Jędrzejów MałogoszczOksaSobkówWodzisław
kielecki Kielce BodzentynChęcinyDaleszyceSłupia Nowa (do 1887 w opatowskim, gub. radomska)
miechowski Miechów Brzesko NoweKsiąż WielkiProszowiceSłomniki
olkuski Olkusz Ogrodzieniec • Pilica • Skała • Sławków • Wolbrom • Żarnowiec
pińczowski Pińczów Działoszyce • Koszyce • OpatowiecSkalbmierzWiślica
stopnicki Stopnica Busk • Chmielnik • Korczyn NowyKurozwęki • Oleśnica • PacanówPierzchnicaSzydłów
włoszczowski Włoszczowa KurzelówLelówSeceminSzczekociny
Gubernia lubelska
biłgorajski Biłgoraj Józefów • Krzeszów • Tarnogród
chełmski Chełm Pawłów • PuchaczówRejowiec • Sawin • Wojsławice
hrubieszowski Hrubieszów Dubienka • Grabowiec • HorodłoKryłówUchanie
janowski Janów AnnopolKraśnikModliborzyceUrzędówZaklików
krasnostawski Krasnystaw Gorzków • Izbica • Tarnogóra • TurobinŻółkiewka
lubartowski Lubartów Czemierniki • Firlej • Kamionka • Łęczna • Michów
lubelski Lublin Bełżyce • Biskupice • BychawaChodel • Głusk • Krzczonów • Piaski
nowoaleksandryjski Nowa Aleksandria Baranów • IrenaJózefówKazimierzKońskowola • Kurów • MarkuszówOpole • Wąwolnica • Wrzelowiec
tomaszowski Tomaszów JarczówKomarówŁaszczówTyszowce
zamojski Zamość FrampolGorajKrasnobródSzczebrzeszyn
Gubernia łomżyńska
kolneński Kolno JedwabnoStawiski
łomżyński Łomża Nowogród • Śniadowo • WiznaZambrów
makowski Maków KrasnosielcRóżan
mazowiecki Mazowieck Ciechanowiec • Sokoły • Tykocin
ostrołęcki Ostrołęka Myszyniec
ostrowski Ostrów Andrzejów • BrokCzyżewNur
szczuczyński Szczuczyn GrajewoRadziłówRajgród • Wąsosz
Gubernia piotrkowska
będziński Będzin Czeladź • Koziegłowy • Kromołów (do 1890 w olkuskim, gub. kielecka) • Modrzejów • Mrzygłód • SiewierzWłodowiceŻarki
brzeziński Brzeziny Będków • GłownoJeżówStryków • Ujazd • Tomaszów
częstochowski Częstochowa Janów • KłobuckKrzepice • Mstów • Olsztyn • Przyrów
łaski Łask LutomierskPabianiceSzczerców • Widawa • Zelów
łódzki Łódź Aleksandrów • Kazimierz • KonstantynówRzgówTuszynZgierz
noworadomski Noworadomsk BrzeźnicaKoniecpolPajęczno • Pławno
piotrkowski Piotrków Bełchatów • Grocholice • KamieńskSulejówRozprzaWolbórz
rawski Rawa BiałaInowłódzNowe Miasto
Gubernia płocka
ciechanowski Ciechanów Sońsk
lipnowski Lipno Bobrowniki • DobrzyńKikółSkempe
mławski Mława Kuczbork • Radzanów • Szreńsk
płocki Płock Bielsk • BodzanówDrobin • Wyszogród
przasnyski Przasnysz Chorzele • Janów
rypiński Rypin DobrzyńSkrwilno
sierpecki Sierpc BieżuńRaciążŻuromin
Gubernia radomska
iłżecki Iłża Ciepielów • Grabowiec • Kazanów • LipskoSiennoSolecTarłówWąchock • Wierzbnik
koński Końskie FałkówGowarczów • Odrowąż • PrzedbórzRadoszyceSzydłowiec
kozienicki Kozienice Głowaczów • Gniewoszów • Granica • Janowiec • Magnuszew • Ryczywół • Sieciechów • Zwoleń
opatowski Opatów ĆmielówDenków • Gliniany • IwaniskaKunów • Lasocin • ŁagówOstrowiecOżarów • Raków • Waśniów
opoczyński Opoczno Białaczów • Drzewica • GielniówKlwów • Odrzywół • Przysucha • Skrzynno • Żarnów
radomski Radom Białobrzegi • Jastrząb • JedlińskPrzytykSkaryszew • Wierzbica • Wolanów • Wyśmierzyce
sandomierski Sandomierz Bogoria • KlimontówKoprzywnica • Osiek • PołaniecStaszówZawichost
Gubernia siedlecka
bialski Biała KodeńŁomazyPiszczac • Rossosz • SławatyczeTerespol
garwoliński Garwolin ŁaskarzewMaciejowiceOsieck • Parysów • Stężyca • Żelechów
konstantynowski Janów Konstantynów • ŁosiceSarnaki
łukowski Łuków Adamów • Kock • Łysobyki • SerokomlaStoczek
radzyński Radzyń MiędzyrzecWohyń
siedlecki Siedlce MokobodyMordyWodynie
sokołowski Sokołów KossówSterdyń
węgrowski Węgrów LiwŁochówMiedzna
włodawski Włodawa Horodyszcze • Orchówek • OstrówParczówWisznice
Gubernia suwalska
augustowski Augustów Lipsk • Raczki • Sopoćkinie
kalwaryjski Kalwarya Ludwinowo • OlitaSimno
maryampolski Maryampol Balwierzyszki • Pilwiszki • Poniemoń • PrenySapieżyszki
sejneński Sejny KopciowoŁoździejeSereje
suwalski Suwałki BakałarzewoFilipowoPrzeroślWiżajny
władysławowski Władysławów Sudargi • Szaki
wyłkowyski Wyłkowyszki WierzbołowoWysztyniec
Gubernia warszawska
błoński Błonie Grodzisk MazowieckiMszczonów • Nadarzyn • Żyrardów
gostyński Gostynin GombinKiernozia • Osmolin
grójecki Grójec Błędów • Czersk • GoszczynGóra KalwaryaMogielnica • Przybyszew • TarczynWarka
kutnowski Kutno DąbrowiceKrośniewiceŻychlin
łowicki Łowicz Bielawy • Bolimów • Sobota
nieszawski Nieszawa OsięcinyPiotrkowoRaciążekRadziejów • Służewo
nowomiński Nowomińsk CegłówKałuszynKarczewKołbielLatowiczSiennica • Stanisławów
płoński Płońsk Czerwińsk • Nowe Miasto • SochocinZakroczym
pułtuski Pułtusk NasielskSerockWyszków
radzymiński Radzymin DobreJadów • Kamieńczyk
skierniewicki Skierniewice Kowiesy • Słupia
sochaczewski Sochaczew Głusk • Iłów
warszawski Warszawa NowogieorgiewskNowy DwórOkoniewPiaseczno
włocławski Włocławek Brześć KujawskiChodecz • Kowal • LubieńLubraniecPrzedecz

Reforma z 1912

Na mocy ustawy z 6 lipca 1912 r. zlikwidowano gubernię siedlecką i utworzono nową gubernię chełmską. Na skutek likwidacji guberni siedleckiej przydzielono:

  • do guberni łomżyńskiej – powiat węgrowski
  • do guberni lubelskiej – powiaty garwoliński, łukowski, siedlecki, sokołowski, część radzyńskiego z Radzyniem oraz fragmenty konstantynowskiego i włodawskiego
  • do guberni chełmskiej – powiaty:
    • bielski
    • część konstantynowskiego (gminy Hołowczyce, Kornica, Łosice, Czuchleby, Olszanka, Bohukały, Witulin, Huszlew, Zakanale, Pawłów, Rokitno, Swory oraz osada Janów)
    • część włodawskiego (wsie Bednarzówka, Białka, Uhnin i Chmielów z gminy Dębowa Kłoda; gmina Ostrów (Lubelski); wsie Babianka, Kolechowice i Tyśmienica z gminy Tyśmienica; gminy Uścimów, Wola Wereszczyńska, Włodawa, Wyryki, Hańsk, Horodyszcze, Krzywowierzba, Opole, Romanów, Sobibór, Turno i miasto Włodawa)
    • fragment radzyńskiego (gminy Tłuściec, Zahajki, Szóstka; wsie Kolembrody i Żelizna z gminy Żelizna; gminy Brzozowy Kąt, Jabłoń, Żerocin).

Ponadto z guberni lubelskiej włączono

  • do guberni chełmskiej – powiaty:
    • hrubieszowski
    • tomaszowski
    • znaczną część chełmskiego (gminy Cyców, Siedliszcze, Pawłów, Bukowa, Wojsławice, Żmudź, Krzywiczki, Olchowiec, Rakołupy, Rejowiec, Świerże, Staw, Turka oraz miasto Chełm)
    • znaczną część zamojskiego (wsie Wiszenki, Zabytów, Monastyrek z gminy Stary Zamość; gminy Wysokie, Szczebrzeszyn; wsie Wólka Czarnostocka, Dzielce, Radecznica, klasztor Radecznicki, Trzęsiny i Czarnystok z gminy Radecznica; wieś Rozłopy z gminy Sułów; gmina Zamość z wyjątkiem wsi Żdanów; wsie Białowola, Wólka Wieprzecka i Lipsko z gminy Mokre; gmina Zwierzyniec; wsie Lipowiec, Sochy, Tereszpol i Szozdy z gminy Tereszpol; gminy Krasnobród, Łabunie, Skierbieszów, Suchowola i miasto Zamość)
    • znaczną część biłgorajskiego (miasto Biłgoraj; wsie Puszcza Solska, Rożnówka, Bojary i Dyle z gminy Puszcza Solska; wsie Dereźnia Solska, Dereźnia Zagrody, Łazory, Majdan Stary, Majdan Nowy, Rogale, Ruda Solska, Sól i Smólsko z gminy Sól; wsie Harasiuki i Ryczki z gminy Huta Krzeszowska; gminy Krzeszów, Babice, Biszcza, Wola Różaniecka, Górny Potok, Księżpol, Łukowa i Majdan Sopocki)
    • fragmenty lubartowskiego (wsie Dratów, Kaniwola, Kobyłki, Ludwin i Szczecin z gminy Ludwin)
    • fragmenty krasnostawskiego (wsie Dobryniów, Łopiennik Ruski (Dolny) i Stężyca z gminy Łopiennik; wsie Bzite, Wincentów, Krupiec, Krupe, Zagroda, Kostunin, Żdżanne i Wierzchowiny z gminy Rudka; wsie Kraśniczyn Aleksandrowski, Anielpol, Brzeziny, Bończa, Wólka Kraśniczyńska, Drewniki, Zalesie, Kraśniczyn, Olszanka i Stara Wieś z gminy Czajki).

Na obszarze dawnej guberni siedleckiej i lubelskiej ustalił się następujący podział administracyjny z zachowaniem dotychczasowej ilości i nazw powiatów:

  • gubernia lubelska – 10 powiatów
    • powiat janowski
    • powiat krasnostawski
    • powiat lubartowski
    • powiat lubelski
    • powiat nowoaleksandryjski
    • powiat garwoliński
    • powiat łukowski
    • powiat radzyński
    • powiat siedlecki
    • powiat sokołowski
  • gubernia chełmska – 8 powiatów
    • powiat bialski
    • powiat konstantynowski
    • powiat włodawski
    • powiat hrubieszowski
    • powiat tomaszowski
    • powiat chełmski
    • powiat zamojski
    • powiat biłgorajski
  • gubernia łomżyńska
    • powiat węgrowski

Przypisy

  1. Dziennik Praw Królestwa Polskiego, nr 2. T. 1. Warszawa: 1816, s. 115–120.
  2. Dziennik Praw Królestwa Polskiego, nr 68. T. 20. Warszawa: 1837, s. 413–417.
  3. Dziennik Praw Królestwa Polskiego, nr 97. T. 30. Warszawa: 1842, s. 281–285.
  4. Dziennik Praw Królestwa Polskiego, nr 108. T. 34. Warszawa: 1842, s. 453–459.
  5. Dorota Lewandowska: Organizacja Narodowa Powstania Styczniowego z lat 1861–1864. Archiwum Główne Akt Dawnych. [dostęp 2016-10-29].
  6. Dziennik Praw T. I, s. 115. [dostęp 2010-09-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-12-05)].
  7. Maria Nietyksza: Rozwój miast i aglomeracji miejsko-przemysłowych w Królestwie Polskim, 1865–1914, PWN 1985, ISBN 83-01-05951-6.
  • p
  • d
  • e
Podziały administracyjne Polski
  • p
  • d
  • e
Podział administracyjny Królestwa Polskiego
Województwa
(1816–1837)
  • augustowskie
  • kaliskie
  • krakowskie
  • lubelskie
  • mazowieckie
  • płockie
  • podlaskie
  • sandomierskie
Gubernie
(1837–1918)

Godło Królestwa Polskiego

  • p
  • d
  • e
Rosja
(Zabór rosyjski)
Królestwo Polskie/
Kraj Nadwiślański
Ziemie zabrane
Kraj Północno-Zachodni
Kraj Południowo-
Zachodni
Okupacja niemiecka
i austro-węgierska
(1915–1918)
Prusy
(Zabór pruski)
Austria
(Zabór austriacki)
Okupacja rosyjska
(1914–1917)
Protektorat
Austrii, Prus i Rosji
(1815–1846)

Ziemie I Rzeczypospolitej w 1815