Wohyń
wieś | |||
Kościół par. pw. św. Anny Samotrzeciej | |||
Państwo | Polska | ||
---|---|---|---|
Województwo | |||
Powiat | |||
Gmina | Wohyń | ||
Liczba ludności (2021) | |||
Strefa numeracyjna | 83 | ||
Kod pocztowy | 21-310[4] | ||
Tablice rejestracyjne | LRA | ||
SIMC | 0022527[5] | ||
Położenie na mapie gminy Wohyń | |||
Położenie na mapie Polski | |||
Położenie na mapie województwa lubelskiego | |||
Położenie na mapie powiatu radzyńskiego | |||
51°45′24″N 22°46′55″E/51,756667 22,781944[1] | |||
| |||
Strona internetowa |
Wohyń – wieś (dawne miasto) w Polsce, położona w województwie lubelskim, w powiecie radzyńskim, w gminie Wohyń, ok. 10 km od Radzynia Podlaskiego[6][5].
Wohyń uzyskał lokację miejską w 1522 roku, zdegradowany w 1869 roku[7]. Wohyń położony był w drugiej połowie XVI wieku w powiecie brzeskolitewskim województwa brzeskolitewskiego[8]. Miasto ekonomii brzeskiej w drugiej połowie XVII wieku[9]. W latach 1975–1998 miejscowość położona była w województwie bialskopodlaskim.
Miejscowość jest siedzibą gminy Wohyń. Na terenie wsi utworzono dwa sołectwa: Wohyń I i Wohyń II[10]. Według Narodowego Spisu Powszechnego z roku 2011 wieś liczyła mieszkańców[11].
Części wsi
SIMC | Nazwa | Rodzaj |
---|---|---|
0022533 | Chmielińskie | część wsi |
0022540 | Łysa Góra | część wsi |
0022556 | Nowinki | część wsi |
0022562 | Nowozielona | część wsi |
0022579 | Ogrody | część wsi |
0022585 | Podbraniczne | część wsi |
0022591 | Przymiarki | część wsi |
0022600 | Stasiewizna | część wsi |
0022616 | Zalesie | część wsi |
0022622 | Zapoprzeczne | część wsi |
Historia
Początkowe dzieje Wohynia związane są z postacią Leszka Czarnego i końcem XIII w. W 1519 król Zygmunt I Stary nadał osadzie pierwsze przywileje, rozszerzając je następnie w 1522. Zgodnie z tymi nadaniami miasto miało rządzić się według prawa magdeburskiego. „Na wieczne czasy” król pozwalał handlować wszystkim przyjeżdżającym do miasta za odpowiednią opłatą. Targ miał się odbywać w dzień sobotni, a jarmark na św. Michała i św. Jędrzeja.
W 1555 roku król Polski, wielki książę litewski Zygmunt II August zatwierdził przywileje nadane miastu dotychczas przez jego ojca i nadał Wohyniowi nowe przywileje. Król nadał miastu herb „Rak” do pieczętowania i używania we wszelkich miejskich potrzebach oraz prawo do urządzania jarmarku na dzień św. Krzyża.
W połowie XVI w. Wohyń był miastem królewskim w ziemi brzeskiej Wielkiego Księstwa Litewskiego leżącym na pograniczu z Koroną (w sąsiedztwie ziemi chełmskiej). Nieduże miasto w układzie sześciu ulic (Rynek, Nad Stawami, Ku Parczewowi, Gościniec Łukowski, Kowalska i Średnia) posiadało centralnie położony rynek, liczyło 370 domów i ok. 2300 mieszkańców. Wohyń zajmował wówczas powierzchnię 167 włók chełmińskich (tj. ok. 2800 ha) i przynosił dochód w wysokości 550 florenów polskich. Wohyń był miastem znaczącym jak na ówczesne czasy. W mieście miał siedzibę starosta wohyński Ostafi Bohdanowicz Wołłowicz (kasztelan trocki, fundator dworu królewskiego w Wohyniu), zaś bezpośrednio przez zawarciem unii lubelskiej miasto było miejscem zjazdu szlachty litewskiej.
Wielokrotnie niszczone i odbudowywane miasto nierozerwalnie dzieliło swe losy z tą częścią kraju. Razem z innymi miastami Podlasia Wohyń utracił prawa miejskie w 1870 licząc wówczas 254 domy z 2145 mieszkańcami, wśród których 55% było Polakami a 44% Żydami, resztę stanowiła ludność pochodzenia rosyjskiego i niemieckiego. Dochód Wohynia w 1867 wynosił 392 ruble. Największa liczba ludności zamieszkiwała Wohyń w 1914, który liczył wówczas 3968 mieszkańców.
W dwudziestoleciu międzywojennym Wohyń był tzw. osadą miejską w powiecie radzyńskim liczącą ok. 2600 mieszkańców. Targi odbywały się co czwartek, a raz w miesiącu jarmark. Silnie rozwinięte było rzemiosło, handel i usługi prowadzone w znacznej mierze przez ludność pochodzenia żydowskiego. Na zarejestrowanych w 1928 r. ok. 90 podmiotów gospodarczych powyżej 80% właścicielami byli Żydzi, np. krawcy wohyńscy to: H. Altbier, U. Ejdelman, S. Grabarz, D. Gerszman, Sz. Mleczak, B., H. i M. Pejsachowiczowie, S. Rojzman, L. Rozencweig, L. Rozmaryn, H. Szafirsztejn, A. Tenenbaum. Jednym z nielicznych w 20% stawce podmiotów gospodarczych był znany i ceniony polski mistrz stolarski Seweryn Trochimiak.
W 1939 Wohyń został zbombardowany przez lotnictwo niemieckie. Bezpośrednią przyczyną nalotu było poszukiwanie i chęć zniszczenia miejsca postoju 55 Samodzielnej Eskadry Bombowej. Eskadra ta mająca swe stałe bazy w Lidzie na Wileńszczyźnie już 31 sierpnia 1939 roku przybyła na lotnisko polowe w Maryninie koło Radzynia Podlaskiego, skąd w pierwszych dniach wojny wykonała szereg nękających nalotów na nacierające wojska niemieckie tracąc przy tym 3 samoloty i 9 ludzi. Obrona plot. lotniska zestrzeliła 1 Heinkla He 111. W odwecie Luftwaffe wykonała 9 września szereg nalotów na pobliskie miejscowości, wśród których był i Wohyń. Zginęło wówczas kilkunastu mieszkańców. Na cześć ofiar plac w centrum miejscowości otrzymał nazwę plac 9 Września 1939 r.
Zobacz też
Przypisy
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 149463
- ↑ Wieś Wohyń w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2023-10-16] , liczba ludności w oparciu o dane GUS.
- ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2023-10-16] .
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1473 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22] .
- ↑ a b c GUS. Rejestr TERYT
- ↑ a b Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ Robert Krzysztofik, Lokacje miejskie na obszarze Polski. Dokumentacja geograficzno-historyczna, Katowice 2007, s. 82-83.
- ↑ Национальный атлас Беларуси, Mińsk 2002, s. 266-267.
- ↑ Stanisław Zawadzki, Gospodarowanie ekonomiami królewskimi w Wielkim Księstwie Litewskim w świetle kontraktów dzierżawnych z II poł. XVII w., Warszawa 2021, s. 167.
- ↑ Strona gminy, sołtysi
- ↑ GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.
Linki zewnętrzne
- Strona Urzędu Gminy Wohyń
- Wohyń. szetl.org.pl
- Parafie kościoła wschodniego w Wohyniu do początku XVIII wieku
- Wohyń, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XIII: Warmbrun – Worowo, Warszawa 1893, s. 736 .
- p
- d
- e
- Siedziba gminy: Wohyń
Wsie |
|
---|---|
Kolonie |
|
Osady leśne |
|
Części wsi |
|
Kolonia wsi |
|
Osada leśna wsi |
|
- p
- d
- e
- Siedziba powiatu – Radzyń (Podlaski)
Przynależność wojewódzka |
|
---|---|
Miasta |
|
Gminy wiejskie (1867–1954 i 1973–75) |
|
Gromady (1954–72) |
|
- ↑ W 1912 gminy Brzozowy Kąt, Jabłoń, Szóstka, Tłuściec, Zahajki i Żerocin oraz w części Żelizna weszły w skład guberni chełmskiej (1912–15)
- p
- d
- e
|
- p
- d
- e
Legenda: (1) w nawiasach podano okres praw miejskich; (2) wytłuszczono miasta trwale restytuowane; (3) tekstem prostym opisano miasta nierestytuowane, miasta restytuowane przejściowo (ponownie zdegradowane) oraz miasta niesamodzielne, włączone do innych miast (wyjątek: miasta połączone na równych prawach, które wytłuszczono); (4) gwiazdki odnoszą się do terytorialnych zmian administracyjnych: (*) – miasto restytuowane połączone z innym miastem (**) – miasto restytuowane włączone do innego miasta (***) – miasto nierestytuowane włączone do innego miasta (****) – miasto nierestytuowane włączone do innej wsi; (5) (#) – miasto zdegradowane w ramach korekty reformy (w 1883 i 1888); (6) zastosowane nazewnictwo oddaje formy obecne, mogące się różnić od nazw/pisowni historycznych.
|
Źródła: Ukaz do rządzącego senatu z 1 (13) czerwca 1869, ogłoszony 1 (13 lipca) 1869. Listy miast poddanych do degradacji wydano w 20 postanowieniach między 29 października 1869 a 12 listopada 1870. Weszły one w życie: 13 stycznia 1870, 31 maja 1870, 28 sierpnia 1870, 13 października 1870 oraz 1 lutego 1871 (Stawiski).