20. 5.

20. maj/svibanj (20. 5.) je 140. dan godine po gregorijanskom kalendaru (141. u prijestupnoj godini). Do kraja godine ima još 225 dana.

Događaji

• 1347. — Rimski narodni tribun Kola di Rienco proglasio Rimsku Republiku proteravši vlastelu iz grada. Njegov lik inspirisao je Riharda Vagnera za operu „Rienco“.
• 1349. — Donet Dušanov zakonik, kojim su utvrđena opšta načela uređenja srpske države.
• 1498. — Portugalski moreplovac Vasko da Gama stigao u luku Kalikat, na jugozapadu Indije, otkrivši novi morski put oko Rta dobre nade.
• 1631. — Tzv. Magdeburška svadba, odnosno masovni pokolj žitelja protestantskog grada Magdeburg nakon što su ga zauzele, opljačkale i spalile carske i katoličke trupe u Tridesetogodišnjem ratu.
• 1867. — Britanska kraljica Viktorija položila je u Londonu kamen temeljac za Rojal Albert hol.
• 1882. — U Beču potpisan ugovor o Trojnom savezu Nemačke, Austro-Ugarske i Italije.
• 1902. — Američke trupe napustile su Kubu nakon što je u toj zemlji uspostavljena republikanska vlast. Prvi predsednik republike bio je Tomas Estrada Palma.
• 1922. — Najmanje 90 ljudi je poginulo kada je britanski brod „Egipat“ potonuo nakon sudara u gustoj magli s francuskim brodom „Sena“. Brod je nosio i zlato i srebro u vrednosti od milion funti.
• 1927. — Potpisivanjem mirovnog sporazuma u Džedi s kraljem Ibn Saudom, Velika Britanija priznala nezavisnost Saudijske Arabije.
• 1941. —.
  • Drugi svetski rat: Italija je anektirala Boku Kotorsku sa delom dubrovačkog kotara i nazvala je Pokrajina Boka Kotorska.
  • Počela je Bitka za Krit.
• 1956. — Amerikanci izvršili prvu eksploziju hidrogenske bombe bačene iz aviona iznad pacifičkog ostrva Bikini.
• 1980. — U Kvebeku, na referendumu o nezavisnosti od Kanade, 60 odsto birača glasalo je protiv otcepljenja.
• 1985. — Film „Otac na službenom putu“ jugoslovenskog režisera Emira Kusturice osvojio je „Zlatnu palmu“ na 38. međunarodnom festivalu u Kanu.
• 1989. —Skupština Srbije donela odluku o raspisivanju zajma za privredni preporod Srbije.
• 1995. — Zairska vlada je uspostavila karantin u regionu pogođenom smrtonosnim ebola virusom.
• 1997. — Turska vojska saopštila da je ubila 1.300 Kurda u jednonenedeljnoj ofanzivi unutar severnog Iraka.
• 1998. — Visoki predstavnik za BiH Carlos Westendorp, u skladu sa svojim ovlaštenjima, izabrao novi grb BiH, pošto se članovi Parlamentarne skupštine BiH nisu mogli dogovoriti o tome.
• 1999. — Vazdušni napadi NATO-a su u Beogradu za posledicu imali razrušenu bolnicu, poginula tri pacijenta i nekoliko oštećenih ambasadorskih rezidencija.
• 2000. —.
  • Na donatorskoj konferenciji za Bosnu i Hercegovinu održanoj u sedištu EU u Briselu prikupljeno 850 miliona dolara.
  • Tajvan inaugurisao predsednika Čen Shui-biana, što je po prvi put u kineskoj istoriji da demokratski izabran opozicioni lider polaže zakletvu kao lider države.
• 2001. — Bh. režiser Danis Tanović dobio nagradu za najbolji scenarij na 54. kanskom festivalu. Tanović je režirao i napisao scenarij za film "Ničija zemlja", koji je kasnije dobio Oscar za najbolji film izvan engleskog govornog područja.
• 2002. — Istočni Timor zvančno proglasio nezavisnost, nakon više od četiri i po veka strane dominacije i 32 meseca vlasti administracije UN.
• 2003. — Bivši pilot Jugoslovenske narodne armije Emir Šišić osuđen u Rimu na doživotnu robiju, zbog pogibije petorice diplomata u helikopteru Evropske zajednice u januaru 1992.
• 2012. — U padu sportskog aviona cesna na sportskom aerodromu Zalužani kod Banje Luke poginulo je pet osoba. Stradali su pilot Alen Crnalić, instruktor padobranstva Nemanja Goronja, te Nikola Stević, Stefan Karanović i Srđan Kosić, koji su tek završili obuku i spremali se za prvi padobranski skok. Tragedija se dogodila pred očima njihovih roditelja i prijatelja, koji su došli da ih bodre pri prvom skoku.

.

Rođenja

• 1799. — Honoré de Balzac, francuski književnik.
• 1804. — Mihail Glinka, ruski skladatelj.
• 1806. — John Stuart Mill, engleski filozof i ekonomist († 1873.).
• 1811. — Alfred Domet, engleski pesnik, novozelandski političar († 1887.).
• 1817. — Šarl Dadan, francusko-američki pčelar († 1902.).
• 1822. — Frédéric Passy, francuski humanist.
• 1830. — Hector Malot, francuski pjesnik.
• 1860. — Eduard Buchner, njemački hemičar.
• 1881. — Vladislav Sikorski, poljski general i političar.
• 1882. — Sigrid Undset, norveška književnica.
• 1883. — Fejzal I, irački kralj.
• 1901. — Maks Eve, holandski šahista i svetski šampion u šahu († 1981.).
• 1908. — James Stewart, američki filmski glumac († 1997.).
• 1915. — Moshe Dayan, izraelski časnik i političar († 1981.).
• 1921. — Olga Ivanović, srpska glumica († 2001.).
• 1922. — Krešo Golik, hrvatski filmski i TV režiser († 1996.).
• 1943. — Al Bano Carrisi, talijanski pjevač kancona.
• 1944. — Joe Cocker, britanski pjevač bluesa.
• 1944. — Rudolph Giuliani, američki političar i gradonačelnik New Yorka.
• 1946. — Cher, američka pjevačica i glumica.
• 1963. — Dejan Aćimović, hrvatski glumac i redatelj iz Bosne i Hercegovine.
• 1963. — Miroslav Lajčák, slovački političar i diplomata.
• 1964. — Miodrag Belodedici (Miodrag Belodedić), rumunski nogometaš, srpskog porijekla.
• 1968. — Milica Milša, srpska glumica.
• 1969. — Davor Marcelić, hrvatski košarkaš i državni reprezentativac.
• 1973. — Samuele Papi, talijanski odbojkaš.
• 1981. — Iker Casillas, španjolski nogometni reprezentativac.
• 1982. — Petr Čech, češki nogometni reprezentativac.
• 1983. — Óscar Cardozo, paragvajski nogometaš.
• 1986. — Rok Stipčević, hrvatski profesionalni košarkaš.

.

Smrti

• 1393. — Sveti Ivan Nepomuk - katolički svetac (* 1340.).
• 1506. — Kristifor Kolumbo, italijanski moreplovac.
• 1520. — Petar Berislavić, hrvatski ban i biskup iz roda Berislavića (Berislavići Trogirski) (* 1475.).
• 1622. — Osman II, sultan Osmanlijskog carstva.
• 1834. — markiz Lafajet, francuski general i državnik.
• 1851. — Stanko Vraz, hrvatski književnik (* 1810.).
• 1859. — Josip Jelačić Bužimski, hrvatski grof, dalmatinsko-hrvatsko-slavonski ban (* 1801.).
• 1875. — Ivan Franjo Jukić, hrvatski književnik, kulturni i politički djelatnik (* 1818.).
• 1896. — Clara Schumann, njemačka pijanistica i kompozitor.
• 1918. — Ferdinand Hodler, švicarski slikar (* 1853.).
• 1920. — Venustijano Karansa, meksički predsednik.
• 1947. — Philipp Lenard, njemački fizičar.
• 1958. — Đuro Salaj, osnivač KPJ i prvi predsednik Jedinstvenih sindikata Jugoslavije.
• 2002. — Stephen Jay Gould, američki paleontolog, evolucionarni biolog, i povjesničar znanosti (* 1941.)
• 2005. — Paul Ricœur, francuski filozof, humanista i autor oko 30 knjiga (* 1913.).

.

Blagdani/Praznici

• Srpska pravoslavna crkva slavi:.
  • Spomen pojave Časnog Krsta u Jerusalimu.
  • Svetog mučenika Akakija.
  • Prepodobne oce gruzijske
  • Pojava Časnog Krsta u Jerusalimu (Odanije Pashe).

.

• Međunarodni dan metrologije (1875. osnovan Međunarodni biro za mere i tegove).

.

Vidi takođe: Godišnji kalendar - Dnevni kalendar