Kościół św. Piotra w Wolgaście
 Fasada i wieża kościoła, widok od południowego zachodu | |||
| Państwo |
| ||
|---|---|---|---|
| Kraj związkowy |
| ||
| Miejscowość | Wolgast | ||
| Wyznanie | luterańskie w Północnych Niemczech | ||
| Rodzaj | kościół parafialny | ||
| Wezwanie | św. Piotra | ||
| Historia | |||
| Data budowy | XIV w. | ||
| Dane świątyni | |||
| Styl | gotycki | ||
| Budulec | cegła | ||
Położenie na mapie Meklemburgii-Pomorza Przedniego  | |||
Położenie na mapie Niemiec  | |||
 54°03′12,7″N 13°46′36,7″E/54,053528 13,776861 | |||
| |||
| Strona internetowa | |||
Kościół św. Piotra – gotycki kościół w mieście Wolgast w Niemczech, w kraju związkowym Meklemburgia-Pomorze Przednie. Zbudowany pomiędzy XIII i XV w., wielokrotnie niszczony, stanowił nekropolię książąt zachodniopomorskich.
Historia
W czasach pogańskich prawdopodobnie w miejscu obecnego kościoła istniało miejsce lokalnego kultu słowiańskiego ku czci boga Jarowita. W wyniku drugiej podróży misyjnej biskupa Ottona z Bambergu w 1128 zbudowano tu pierwszy, drewniany kościół[1][2]. W XIII w. zastąpiono go budowlą murowaną[1][2] – być może przy okazji lokacji miasta w 1282[2]. Ok. 1370 rozpoczęto rozbudowę tego kościoła do obecnego kształtu[1][2], zakończoną w 1554 roku[3]. W pierwszej połowie XV w. zbudowano nawy boczne, a w drugiej połowie tego stulecia dwie kaplice od strony południowej[2]. Kościół służył jako miejsce pochówku przedstawicieli dynastii Gryfitów[1].
Kościół płonął w 1512, 1628, a także w 1713 podczas wielkiego pożaru miasta wywołanego na rozkaz cara rosyjskiego Piotra I Wielkiego (spłonęła wówczas większość świątyni, zawaliła się wieża[2]). 9 kwietnia 1920 w kościół uderzyła błyskawica i w wyniku pożaru runął wysoki na 80 m barokowy hełm wieży kościelnej, którego już nie odbudowano[1][2]; uszkodzone zostało także XV-wieczne wyobrażenie herbu pochodzące z wołogoskiego zamku[3]. Zniszczone wówczas organy zastąpiono nowymi dopiero w 1988[1].
Opis
Zbudowany z cegły kościół ma postać gotyckiej, trójnawowej bazyliki[1][2] z prezbiterium otoczonym ambitem. Nad kościołem wznosi się wieża, w niższej części kwadratowa, w wyższej ośmiokątna, przykryta skromnym dachem namiotowym[2]. Na sklepieniach oraz filarach ambitu znajdują się pozostałości średniowiecznych malowideł[1]. Od strony południowej do kościoła przylega kaplica, wyodrębniona i ozdobiona malowidłami po pożarze z 1920[4].
W założonej w XVI w. krypcie kościelnej pod prezbiterium (splądrowanej w 1688) znajdują się sarkofagi książąt zachodniopomorskich[5][1][2]: Filipa I i jego żony, Ernesta Ludwika[6] oraz ostatniego z wołogoskiej linii Gryfitów Filipa Juliusza[5][7][6]. Obok sarkofagów umieszczono kopię XVI-wiecznego gobelinu zwanego Oponą Croya o rozmiarach ok. 7 m x 4,5 m przedstawiającego członków rodziny książęcej i wykonanego dla upamiętnienia ślubu Filipa I[6]. Ponadto na jednym z kościelnych filarów znajduje się XVI-wieczne, renesansowe epitafium Filipa I[7][8]; nie uległo ono uszkodzeniom podczas walk w 1675 roku, co zrodziło legendę o pośmiertnej opiece władcy nad miastem[3].
Ciekawymi elementami wyposażenia kościoła są m.in.: cykl dwudziestu czterech obrazów przedstawiających taniec śmierci z ok. 1700[7][9], XIX-wieczna chrzcielnica będąca cynkową kopią marmurowej rzeźby Bertela Thorvaldsena przedstawiającej anioła z muszlą św. Jakuba[10], XVI-wieczny krucyfiks[3], a także trzy modele statków (jeden zachowany w oryginale z XIX w.) stanowiące dary wotywne[11].
W fundamenty kościoła wmurowane są dwie kamienne płyty ze słowiańskimi rytami[12][13]. Jedna z nich, tzw. kamień Jarowita (Gerovitstein)[7][5][12][13][14] o wymiarach 193×117 cm[14], znajduje się w fundamencie późnogotyckiej wieży[14]. Przedstawiono na niej siedzącą lub stojącą na wzgórzu postać z włócznią w prawej ręce (być może czczonego tu boga Jarowita)[7][12][13][14], nad którą – prawdopodobnie później – wyryto znak krzyża maltańskiego[12], który zniszczył wyobrażenie grotu włóczni[14]. Znajdujący się w obejściu chóru mniejszy kamień, mający wymiary 84×44 cm, przedstawia postać odzianą w długą szatę z frędzlami, również dzierżącą włócznię[14]. Nad jej głową także znajduje się krzyż[14].
Galeria
-
Wnętrze kościoła, widok w kierunku wschodnim -
Krypta z grobami książąt pomorskich i gobelinem przedstawiającym ich dynastię -
Część cyklu tańca śmierci i jeden z modeli statków -
Kamień wmurowany w obejściu chóru, z przypuszczalnym przedstawieniem boga Jarowita
Przypisy
- ↑ a b c d e f g h i St. Petri - Wolgast. [w:] Evangelische Kirchengemeinde St. Petri zu Wolgast [on-line]. [dostęp 2018-10-11].
- ↑ a b c d e f g h i j St.-Petri-Kirche, Wolgast. [w:] Europäische Route der Backsteingotik [on-line]. [dostęp 2018-10-11].
- ↑ a b c d Jarosław Kociuba: Pomorze - Praktyczny przewodnik turystyczny po ziemiach Księstwa Pomorskiego. Szczecin: Walkowska Wydawnictwo, 2012, s. 225, 228. ISBN 978-83-61805-49-6.
- ↑ Südkapelle. [w:] Evangelische Kirchengemeinde St. Petri zu Wolgast [on-line]. [dostęp 2018-10-11].
- ↑ a b c Bernd Wurlitzer, Kerstin Sucher: Mecklenburg-Vorpommern: Mit Rügen und Hiddensee, Usedom, Rostock und Stralsund. Berlin: Trescher Verlag, 2010, s. 182. ISBN 978-3-89794-163-2.
- ↑ a b c Grablege der Pommernherzöge. [w:] Evangelische Kirchengemeinde St. Petri zu Wolgast [on-line]. [dostęp 2018-10-11].
- ↑ a b c d e Claudia Banck: Usedom. DuMont, 2016, s. 234. ISBN 978-3-61642-081-3.
- ↑ Epitaph Philip I. [w:] Evangelische Kirchengemeinde St. Petri zu Wolgast [on-line]. [dostęp 2018-10-11].
- ↑ Die Wolgaster Totentanz. [w:] Evangelische Kirchengemeinde St. Petri zu Wolgast [on-line]. [dostęp 2018-10-11].
- ↑ Der Taufengel. [w:] Evangelische Kirchengemeinde St. Petri zu Wolgast [on-line]. [dostęp 2018-10-11].
- ↑ Votivschiffe. [w:] Evangelische Kirchengemeinde St. Petri zu Wolgast [on-line]. [dostęp 2018-10-11].
- ↑ a b c d Sebastian Brather: Archäologie der westlichen Slawen: Siedlung, Wirtschaft und Gesellschaft im früh- und hochmittelalterlichen Ostmitteleuropa. Wyd. 2, poszerzone. Berlin - New York: Walter de Gruyter, 2008, s. 328. ISBN 978-3-11-020609-8.
- ↑ a b c Lech Leciejewicz: Wołogoszcz. W: Słownik starożytności słowiańskich: Encyklopedyczny zarys kultury Słowian od czasów najdawniejszych do schyłku wieku XII. Gerard Labuda, Zdzisław Stieber (red.). T. VI: T–W. Wrocław - Warszawa - Kraków - Gdańsk: Zakład Narodowy Imienia Ossolińskich. Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, 1977, s. 575. ISBN 83-04-00463-1.
- ↑ a b c d e f g Jerzy Strzelczyk: Mity, podania i wierzenia dawnych Słowian. Poznań: Dom Wydawniczy Rebis, 2007, s. 238–239. ISBN 83-04-00463-1.
Linki zewnętrzne
- Evangelische Kirchengemeinde St. Petri zu Wolgast. [dostęp 2018-10-11]. (niem.)
- p
- d
- e
Architektura sakralna gotyku ceglanego
