Mały Pies

Mały Pies
Mapa gwazdozbioru
Nazwa łacińska

Canis Minor

Dopełniacz łaciński

Canis Minoris

Skrót nazwy łacińskiej

CMi

Dane obserwacyjne (J2000)
Rektascensja

7,5 h

Deklinacja

5°

Charakterystyka
Powierzchnia

182 stopnie kw.

Liczba gwiazd o obserwowanej wielkości gwiazdowej < 3

2

Najjaśniejsza gwiazda

Procjon (0,37m)

Gwiazdozbiory sąsiadujące

Roje meteorów

brak

Widoczny na szerokościach geograficznych
pomiędzy 77[1].° S a 90° N.
ilustracja
Multimedia w Wikimedia Commons

Mały Pies (łac. Canis Minor, dop. Canis Minoris, skrót CMi) – mały, 71. co do wielkości gwiazdozbiór usytuowany w pobliżu równika niebieskiego. Jest jednym z 48 pierwotnych greckich gwiazdozbiorów. Choć konstelacja ta zajmuje na niebie mały obszar, to w jej granicach znajduje się jednak bardzo jasny obiekt - Procjon[2]. Liczba gwiazd dostrzegalnych nieuzbrojonym okiem wynosi około 20. W Polsce widoczny zimą i wiosną.

Nazwa i związane z nią legendy

Wyobraża jednego z psów mitologicznego beockiego olbrzyma Oriona, towarzyszącego mu wraz z Wielkim Psem w polowaniu. W micie pochodzącym z Attyki (okolice Aten) gwiazdozbiór kojarzony z Majrą wiernym psem ateńskiego krzewiciela uprawy winorośli i wyrobu wina Ikariosa[2], który trafił na niebo za odnalezienie zwłok swego pana, po tym, gdy upojeni winem pasterze uśmiercili go, w przekonaniu, że zostali otruci.

Gwiazdy Małego Psa

W Małym Psie wszystkie gwiazdy oprócz Procjona i trzeciej wielkości Bety (β) są bardzo blade. Alfa Małego Psa to Procjon, ta starożytna grecka nazwa oznacza „idący przed psem”. Na półkuli północnej wschodzi tuż przed Syriuszem[1].

  • Gwiazda α Canis Minoris, wschodząc wyprzedza najjaśniejszą gwiazdę, Syriusza, co wyraża jej grecka nazwa - Procjon. Najjaśniejsza gwiazda w konstelacji, o jasności 0,37m i odległości 11,36 lat świetlnych. Stanowi układ podwójny. W skład wchodzi gwiazda ciągu głównego o typie widmowym F5IV-V oraz biały karzeł o typie widmowym DA. Masy składników wynoszą 1,41 i 0,6 masy Słońca. Ona sama jest ósmą co do jasności i szesnastą pod względem odległości od Słońca gwiazdą całego nocnego nieba. Wraz z sąsiednimi jasnymi gwiazdami zimowych konstelacji Procjon składa się na „zimowy sześciokąt”, którego kolejne wierzchołki wyznaczają: Kastor, Kapella, Aldebaran, Rigel oraz Syriusz[3].
  • Gomeisa (β CMi) to gorąca gwiazda ciągu głównego. Jej masa jest równa trzem masom Słońca. Jest to nieregularna gwiazda zmienna typu Gamma Cassiopeiae[2].

Interesujące obiekty

Mały Pies ma niewiele do zaoferowania obserwatorom poza kilkoma małymi i niezbyt ciekawymi gromadami oraz kilkoma bladymi galaktykami[1].

Rój meteorów

Z gwiazdozbiorem związany jest skąpy rój meteorów zwanych Canisminorydami. Szczyt ich aktywności przypada na drugi tydzień grudnia. Do dziś (2015) nie potwierdzono ich ciała macierzystego, i nawet słaba aktywność roju nie daje pewności, że wciąż jest aktywny. Być może ma on związek z grudniowymi meteorami z pobliskiego roju Monocerotydów[4].

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ a b c Praca zbiorowa: KOSMOS. Warszawa: Buchmann Sp. Z o.o., 2012, s. 332-333. ISBN 978-0-7333-2117-7.
  2. ↑ a b c Tomasz Szymański: Kosmos. Wędrówki po nocnym niebie.. T. 23. Poznań: Oxford Educational Sp. z o.o., 2011, s. 21-22. ISBN 978-83-252-1257-5.
  3. ↑ Tablice astronomiczne. Bielsko-Biała: PPU „PARK”, s. 122-123. ISBN 83-7266-156-1.
  4. ↑ Przemysław Mieszko Rudź: Atlas gwiazd. Przewodnik po konstelacjach.. Warszawa: Wydawnictwo SBM Sp. z o.o., 2015, s. 52-53. ISBN 978-83-7845-873-9.

Bibliografia

  • Ian Ridpath, Wil Tirion: Collins Stars and Planets Guide (Collins Guide). London: Collins, 2007. ISBN 978-0-00-725120-9.

Linki zewnętrzne

Zobacz hasło Mały Pies w Wikisłowniku
  • The Bright Star Catalogue – konstelacja Małego Psa
  • The Deep Photographic Guide to the Constellations: Canis Minor
  • WIKISKY.ORG: Canis Minor
  • p
  • d
  • e
Niebo północne
Niebo równikowe
Niebo południowe
  • Britannica: place/Canis-Minor
  • БРЭ: 2170632
  • SNL: Lille_hund
  • Catalana: 0013836
  • DSDE: Lille_Hund