Lepnik

Lepnik zwyczajny

Systematyka^[1]^[2]

Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

Nadgromada

Gromada

Podgromada

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

astropodobne

Rząd

ogórecznikowce

Rodzina

ogórecznikowate

Rodzaj

lepnik

Nazwa systematyczna

Lappula Moench
Meth. 416. 4 Mai 1794^[3]

Typ nomenklatoryczny

L. myosotis Moench^[3]

Synonimy

Echinospermum Sweet ex Lehmann.^[4]

Systematyka w Wikispecies

Multimedia w Wikimedia Commons

Lepnik (Lappula) – rodzaj roślin należący do rodziny ogórecznikowatych (Boraginaceae). Obejmuje ok. 60^[4]^[5]–75^[6] gatunków. Rośliny te występują głównie w Azji, poza tym w Europie (6 gatunków), w północnej Afryce i Ameryce Północnej (5 gatunków)^[4]^[5]. W Polsce rośnie dziko jeden gatunek – lepnik zwyczajny L. squarrosa, poza tym kilka gatunków bywa uprawianych lub zawlekanych (lepnik otwarty L. patula i różnokolcowy L. heteracantha)^[7]^[8]^[9].

Morfologia

Pokrój: Rośliny jednoroczne i dwuletnie, rzadko byliny. Pędy są szczeciniasto, sztywno, rzadziej miękko owłosione, przy czym włoski mają nasady zgrubiałe lub dyskowato rozszerzone^[4].
Liście: Skrętoległe^[4].
Kwiaty: Zebrane w skrętki, wydłużające się w czasie owocowania. Działek kielicha 5, rozciętych niemal do nasady, zwykle powiększających się w czasie owocowania. Płatki korony w kolorze jasnoniebieskim, rzadko białym, zrośnięte u nasady w rozszerzającą się, krótką rurkę, wewnątrz z osklepkami. Pręciki krótkie, nie wystają z rurki korony. Zalążnia górna, czterokomorowa, z krótką szyjką słupka, zakończoną główkowatym znamieniem^[4].
Owoce: Rozłupnie rozpadające się na cztery rozłupki. Wzdłuż ich krawędzi występuje rząd lub trzy rzędy kolców kotwicowato zakończonych lub przekształconych w brodawki albo zrośniętych w skrzydełko^[4]^[9].

Systematyka

Rodzaj należy do podplemienia Eritrichiinae, plemienia Rochelieae w podrodzinie Cynoglossoideae w obrębie rodziny ogórecznikowatych Boraginaceae^[10].

Wykaz gatunków^[6]^[8]

Lappula aktaviensis Popov & Zakirov
Lappula alaica (Popov) Nabiev
Lappula albiflora (Riedl) Khoshsokhan & Kaz.Osaloo
Lappula anisacantha (Turcz. ex Bunge) Gürke
Lappula anocarpa C.J.Wang
Lappula badachschanica Popov ex Ikonn.
Lappula baitenovii Kudab.
Lappula balchaschensis Popov ex Golosk.
Lappula barbata (M.Bieb.) Gürke
Lappula brachycentra (Ledeb.) Gürke
Lappula brachycentroides Popov
Lappula caespitosa C.J.Wang
Lappula cenchroides A.Nelson
Lappula coronifera Popov
Lappula cynoglossoides (Lam.) Gürke
Lappula deserticola C.J.Wang
Lappula diploloma (Fisch. & C.A.Mey.) Gürke
Lappula duplicicarpa Pavlov
Lappula dzharkentica Popov ex Golosk.
Lappula fruticulosa Ovczinnikova
Lappula glabrata Popov
Lappula granulata (Krylov) Popov
Lappula heteracantha (Ledeb.) Gürke – lepnik różnokolcowy
Lappula heteromorpha C.J.Wang
Lappula himalayensis Ching J.Wang
Lappula intermedia (Ledeb.) Popov
Lappula karelinii (Fisch. & C.A.Mey.) Kamelin
Lappula ketmenica Kudab.
Lappula korshinskyi Popov
Lappula krylovii Ovczinnikova, Pjak & A.L.Ebel
Lappula kulikalonica Zakirov
Lappula laevimarginata Riedl
Lappula lenensis Popov ex Ovczinnikova
Lappula leonardii Riedl
Lappula lipschitzii Popov
Lappula lipskyi Popov
Lappula macra Popov
Lappula macrantha (Ledeb.) Gürke
Lappula marginata (M.Bieb.) Gürke – lepnik rozłożysty
Lappula microcarpa (Ledeb.) Gürke
Lappula mogoltavica Popov ex Czukav.
Lappula monocarpa C.J.Wang
Lappula nevskii Raenko
Lappula nuratavica Nabiev & Zakirov
Lappula occidentalis (S.Watson) Greene
Lappula occultata Popov
Lappula parvula Nabiev & Zakirov
Lappula patula (Lehm.) Menyh. – lepnik otwarty
Lappula paulsenii (Brand) Popov
Lappula pavlovii Golosk.
Lappula physacantha Golosk.
Lappula popovii Zakirov
Lappula pratensis C.J.Wang
Lappula ramulosa C.J.Wang & X.D.Wang
Lappula rechingeri Riedl
Lappula redowskii (Hornem.) Greene
Lappula rupestris (Schrenk) Gürke
Lappula rupicola Zakirov
Lappula saissanica Aralbaev
Lappula saphronovae Kamelin
Lappula semialata Popov
Lappula semnanensis Riedl & Iranshahr
Lappula sericata Popov
Lappula shanhsiensis Kitag.
Lappula spinocarpos (Forssk.) Asch. ex Kuntze
Lappula squarrosa (Retz.) Dumort. – lepnik zwyczajny
Lappula stricta (Ledeb.) Gürke
Lappula subcaespitosa Popov ex Golosk.
Lappula tadshikorum Popov
Lappula tenuis (Ledeb.) Gürke
Lappula tianschanica Popov & Zakirov
Lappula transalaica (Popov) Nabiev
Lappula tuvinica Ovczinnikova
Lappula wendelboi (Riedl) Khoshsokhan & Kaz.Osaloo
Lappula zaissanica (Aralbaev) Aralbaev

Zaliczany tu gatunek, notowany także w Polsce jako przejściowo dziczejący – Lappula deflexa (Wahlenb.) Garcke – lepnik odgiętodziałkowy^[7], klasyfikowany jest współcześnie do rodzaju Hackelia jako H. deflexa (Wahlenb.) Opiz^[6].

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2019-01-01] (ang.).
↑ ^a ^b Lappula. [w:] Index Nominum Genericorum [on-line]. Smithsonian Institution. [dostęp 2019-01-01].
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Lappula Moench. [w:] Flora of China, Vol. 16, s. 402 [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2019-01-01].
↑ ^a ^b David J.D.J. Mabberley David J.D.J., Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 504, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200 .
↑ ^a ^b ^c Lappula Moench. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-09-17].
↑ ^a ^b ZbigniewZ. Mirek ZbigniewZ. i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 105, ISBN 978-83-62975-45-7 .
↑ ^a ^b Wiesław Gawryś: Słownik roślin zielnych. Kraków: Officina botanica, 2008, s. 110. ISBN 978-83-925110-5-2.
↑ ^a ^b Elżbieta Pancer-Kotejowa: Lappula Lepnik. W: Bogumił Pawłowski (red.): Flora polska. Rośliny naczyniowe Polski i ziem ościennych. T. X. Warszawa, Kraków: PAN Instytut Botaniki im. W. Szafera, PWN, 1963, s. 177.
↑ Genus: Lappula Moench. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) [on-line]. USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. [dostęp 2019-01-01].