Bernardyn Grzyśka

Bernardyn (imię zakonne) Grzyśka

Izydor Grzyśka

ojciec

Data i miejsce urodzenia

4 kwietnia 1906
Halemba, obecnie Ruda Śląska

Data i miejsce śmierci

19 października 1973
Katowice

Miejsce pochówku

Cmentarz Komunalny przy ul. Panewnickiej w Katowicach

Prowincjał

Okres sprawowania

1968-1973

Wikariusz prowincji

Okres sprawowania

1940-1945

Wyznanie

katolicyzm

Kościół

rzymskokatolicki

Inkardynacja

Franciszkanie

Śluby zakonne

23 kwietnia 1927

Prezbiterat

22 grudnia 1928

Multimedia w Wikimedia Commons

Izydor Bernardyn (imię zakonne) Grzyśka OFM (ur. 4 kwietnia 1906 w Halembie (obecnie Ruda Śląska), zm. 19 października 1973 w Katowicach) – polski franciszkanin, misjonarz ludowy, wykładowca Wyższego Seminarium Duchownego w Panewnikach, prowincjał Prowincji Wniebowzięcia NMP, dziennikarz, więzień polityczny.

Życiorys

Urodził się w rodzinie rolnika Walentego i Franciszki z domu Spyra. Był uczniem szkoły podstawowej w Halembie, edukację kontynuował w Niższym Seminarium Duchownym Franciszkanów w Nysie (1919–1922) oraz w gimnazjum państwowym w Katowicach. 29 listopada 1922 w klasztorze w Wieluniu koło Częstochowy wstąpił do zakonu franciszkanów Prowincji Śląsko-Wielkopolskiej; tam odbył nowicjat, po czym 1 grudnia 1923 złożył trzyletnie śluby zakonne. Studia filozoficzne odbył w Wyższym Seminarium Duchownym własnej prowincji, na kurs teologiczny wyjechał do Fuldy (1925–1929). W Fuldzie złożył śluby uroczyste 23 kwietnia 1927; święcenia kapłańskie przyjął 22 grudnia 1928.

Po powrocie ze studiów zagranicznych pracował w klasztorach franciszkańskiej prowincji śląsko-wielkopolskiej (obecnie Prowincji Wniebowzięcia NMP), początkowo w Wielkopolsce, a od 1933 na Śląsku − w Panewnikach i Chorzowie-Klimzowcu. W 1937 został przełożonym klasztoru w Chorzowie-Klimzowcu, w 1942 objął dodatkowo obowiązki administratora przyklasztornej parafii św. Franciszka. W latach okupacji niósł pomoc osobom poszukiwanym przez hitlerowców oraz rodzinom tych osób, zarówno materialną, jak i udzielając schronienia^[1].

24 maja 1948 został aresztowany przez władze komunistyczne pod zarzutem rzekomej przynależności do Stronnictwa Narodowego i prowadzenie działań na rzecz obalenia ustroju. Osadzony w katowickim więzieniu przy ul. Mikołowskiej. 8 listopada tegoż roku Rejonowy Sąd Wojskowy skazał go na siedem lat więzienia, mimo iż wśród świadków obrony znalazł się sędzia wojskowy Wystrychowski, w czasie wojny przechowywany w klasztorze chorzowskim. Grzyśka odbył całość wyroku, początkowo w więzieniu w Katowicach, od października 1949 we Wronkach. W maju 1955 zwolniony, osiadł w klasztorze w Katowicach-Panewnikach.

Od sierpnia 1955 ojciec Grzyśka prowadził wykłady z liturgiki i śpiewu gregoriańskiego we franciszkańskim Wyższym Seminarium Duchownym w Katowicach-Panewnikach. Pełnił w seminarium także obowiązki ojca duchownego. W 1957 ukończył specjalistyczny kurs w zakresie bibliografii na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim. Był spowiednikiem w klasztorach żeńskich, a także wizytatorem klasztorów żeńskich i męskich.

W 1968 wybrany został prowincjałem prowincji śląsko-wielkopolskiej i na stanowisku tym pozostawał do końca życia. Brał udział w dwóch kapitułach generalnych swojego zakonu: w Medellín i w Madrycie. Ze względu na obowiązki prowincjała nie był w stanie kontynuować zajęć w seminarium. W 1973 ogłosił artykuł Krótki szkic historyczny Prowincji Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Polsce ("Miesięcznik Franciszkański", 1973, nr 1). Wcześniej, jeszcze w latach przedwojennych, był redaktorem czasopisma dla tercjarzy franciszkańskich "Szkoła Seraficka" (przez pewien czas jako "Głos św. Franciszka").

Od 1972 chorował na płuca, zmarł 19 października 1973 w Katowicach-Panewnikach. Został pochowany na cmentarzu zakonnym w Katowicach-Ligocie^[2].

Przypisy

↑ Syrach Janicki OFM. Prowincjałowie Prowincji Wniebowzięcia NMP w Polsce w latach 1923-1973. „Szkoła Seraficka”. 1, s. 165-166, 2008. Katowice: Prowincja Wniebowzięcia NMP Zakonu Braci Mniejszych w Polsce. ISSN 1898-7842.
↑ Iwona Pietrzyk. Memini tui memento mei. Nekropolia ojców franciszkanów w Katowicach-Ligocie. „Szkoła Seraficka”. 1, s. 231, 2008. Katowice: Prowincja Wniebowzięcia NMP Zakonu Braci Mniejszych w Polsce. ISSN 1898-7842.

Bibliografia

Joachim A. Mazurek OFM, Grzyśka Bernardyn Izydor, w: Słownik polskich pisarzy franciszkańskich (pod redakcją Hieronima Eugeniusza Wyczawskiego), Archiwum Prowincji Ojców Bernardynów, Warszawa 1981, s. 164-165.
Stanisław Tarsycjusz Waszecki OFM, Grzyśka Izydor Bernardyn, w: Słownik biograficzny katolickiego duchowieństwa śląskiego XIX i XX wieku (pod redakcją Mieczysława Patera), Księgarnia św. Jacka, Katowice 1996, s. 125-126.

Zobacz też

antykatolicyzm
Poczet Chorzowian - Izydor Bernardyn Grzyśka
Franciszkanie (Katowice-Panewniki) - prowincjał O. Berbard Grzyśka

Ministrowie prowincjonalni Zakonu Braci Mniejszych w Polsce

prowincja św. Jadwigi	Alard Wiertelarz (1902–1905) Krystian Antoni Kosubek (1905–1915) Jerzy Alojzy Simon (1915–1921, 1930–1933) Kazimierz Adolf Krajczyk (1921–1930) Norbert Egidiusz Bombis (1933–1936) Odilo Franciszek Schmidt (1936–1942) Hieronim Artur Trupmke (1942–1946) Ambroży Edmund Lubik (1946–1957) Bertold Józef Altaner (1957–1967) Fidelis Paweł Klosa (1967–1979) Dominik Krystian Kiesch (1979–1988) Bazyli Ernest Iwanek (1988–1994) Błażej Bernard Kurowski (1994–2003) Wacław Stanisław Chomik (2003–2012) Alan Tomasz Brzyski (2012–2022) Alard Krzysztof Maliszewski (od 2022)
prowincja Wniebowzięcia NMP	Pacyfik Bydłowski (1855–1858) Onufry Laskowski (1858–1861) Konrad Pokojski (1861–1864) Justus Waśniewski (1864–1870) Onufry Laskowski (1870–1873) Rogeriusz Binkowski (1873–1890) Anastazy Szpręga (1890–1911) Joachim Maciejczyk (1913–1914) Zygmunt Janicki (1914–1923) Kolumban Sobota (1923–1926) Wilhelm Rogosz (1926–1929) Ludwik Kasperczyk (1929–1931) Augustyn Gabor (1931–1935) Michał Porada (1935–1938) Antoni Galikowski (1938–1950) Tytus Semkło (1950–1956) Teofil Zawieja (1956–1968) Bernardyn Grzyśka (1968–1973) Damian Szojda (1973–1983) Joachim Mazurek (1983–1989) Hipolit Jan Lipiński (1989–1991) Damian Szojda (1991–1998) Józef Czura (1998–2004) Ezdrasz Biesok (2004–2013) Antonin Brząkalik (2013–2022) Witosław Sztyk (od 2022)
prowincja Niepokalanego Poczęcia NMP	Łukasz Dankiewicz (1911–1914) Sergiusz Mnichna (1914–1918) Sabin Figus (1918–1921) Benedykt Wiercioch (1921–1930) Cyprian Jurkiewicz (1930–1936 i 1939–1942) Metody Sikora (1936–1939) Bronisław Szepelak (1942–1951) Sylwester Niewiadomy (1951–1954) Augustyn Chadam (1954–1957) Eligiusz Smoliński (1957–1963) Wilhelm Wrona (1963–1969) Florentyn Piwosz (1969–1975) Apolinary Kwiatkowski (1975–1981) Franciszek Rydzak (1981–1987) Andrzej Pabin (1987–1993) Czesław Gniecki (1993–1999 i 2005–2011) Romuald Kośla (1999–2005) Jarosław Kania (2011-2017) Teofil Czarniak (od 2017)
prowincja Matki Bożej Anielskiej	..... Joachima Maciejczyk Zygmunta Janickiego (1914–1924) Beniamin Ryziński (1924–1927) Anatol Pytlik (1933–1948?) Maurycy Przybyłowski (1948–1954) Mieczysław Kierzkowski (1954–1960) Czesław Drzyzgiewicz Wacław Michalczyk Jacek Koman
prowincja św. Franciszka z Asyżu	Hipolit Lipiński (1991–1997) Adam Sikora (1997-2003) Adrian Buchcik (2003–2009) Filemon Janka (2009–2016) Bernard Marciniak (2016–2022) Leonard Piotr Bielecki (od 2022)