Dotterbloem-verbond

Associatie van boterbloemen en waterkruiskruid

Syntaxonomische indeling

Klasse:	Molinio-Arrhenatheretea (klasse van matig voedselrijke graslanden)
Orde:	Molinietalia (pijpenstrootje-orde)

Verbond

Calthion palustris
Tx. 1937

Afbeeldingen op

Wikimedia Commons

Het dotterbloem-verbond (Calthion palustris) is een verbond uit de pijpenstrootje-orde (Molinietalia). Het verbond omvat plantengemeenschappen van bloemrijke, drassige graslanden op mineraalrijke bodems.

Naamgeving en codering

Frans: Communautés subatlantiques à atlantiques, mésoxérophiles à xérophiles
Duits: Sumpfdotterblumenwiese
Syntaxoncode voor Nederland (rVvN): r16Ab
BWK-karteringscode: hc
Natura2000-habitattypecode: H6410
Corine biotope: 37.2 Eutrophic humid grasslands / 37.2 - Prairies humides eutrophes
Eunis Habitat Types: E3.5 Moist or wet oligotrophic grassland

De wetenschappelijke naam Calthion palustris is afgeleid van de botanische naam van een belangrijke kensoort van dit verbond, de gewone dotterbloem (Caltha palustris).

Fysiognommie

Graslanden van het dotterbloem-verbond worden gekenmerkt door een dichte, laagblijvende vegetatie zonder boom- en struiklaag.

De kruidlaag is zeer soorten- en bloemrijk. Ze bestaat uit zowel grassen en grasachtige planten zoals tweerijige zegge, als uit kruiden zoals echte koekoeksbloem, grote ratelaar en gewone dotterbloem. Ook orchideeën als de brede orchis zijn er te vinden.

De moslaag is in de meeste associaties minder belangrijk.

Ecologie

Het dotterbloem-verbond vindt men in 's winters periodiek overstroomde hooilanden met mineraal- en stikstofrijke plaatsen, overwegend met kleiige, lemige of venige bodems.

Dit soort hooilanden waren nog tot in de 20e eeuw zowel in Nederland als in Vlaanderen zeer talrijk, maar zijn de laatste decennia door bemesting en ontwatering op veel plaatsen omgevormd tot soortenarme productiegraslanden. Enkel in natuurgebieden met aangepast beheer zijn nog restanten van deze bloemrijke graslanden te bewonderen.

Hooilanden met dit verbond zijn ontstaan ten gevolge van menselijke ingrepen en voor hun voortbestaan daar ook van afhankelijk; ze moeten één tot tweemaal per jaar gemaaid worden.

Associaties in Nederland en Vlaanderen

Het dotterbloem-verbond wordt in Nederland en Vlaanderen vertegenwoordigd door zes associaties.

- Associatie van ratelaar en harlekijn (Rhinantho-Orchidetum morionis)
- Associatie van echte koekoeksbloem en gevleugeld hertshooi (Lychnido-Hypericetum tetrapteri)
- Associatie van boterbloemen en waterkruiskruid (Ranunculo-Senecionetum aquatici)
- Bosbies-associatie (Scirpetum sylvatici)
- Associatie van gewone engelwortel en moeraszegge (Angelico-Cirsietum oleracei)

Diagnostische taxa voor Nederland en Vlaanderen

In de onderstaande tabel staan de belangrijkste diagnostische plantentaxa van het dotterbloem-verbond voor Nederland en Vlaanderen.

Kensoort	Diff.soort	Triviale naam	Wetenschappelijke naam
Struiklaag
Geen soorten
Kruidlaag
kV	-	moerasrolklaver	Lotus pedunculatus
kV	-	echte koekoeksbloem	Silene flos-cuculi
kV	-	grote ratelaar	Rhinanthus angustifolius
kV	-	tweerijige zegge	Carex disticha
kV	-	brede orchis	Dactylorhiza majalis
kV	-	gewone dotterbloem	Caltha palustris
kO	-	kale jonker	Cirsium palustre
kO	-	lidrus	Equisetum palustre
kO	-	gewone engelwortel	Angelica sylvestris
kO	-	biezenknoppen	Juncus conglomeratus
kO	-	wilde bertram	Achillea ptarmica
kO	-	kleine valeriaan	Valeriana dioica
kK	-	gestreepte witbol	Holcus lanatus
kK	-	scherpe boterbloem	Ranunculus acris
kK	-	knoopkruid	Centaurea jacea
kK	-	gewone brunel	Prunella vulgaris
kK	-	pinksterbloem	Cardamine pratensis
kK	-	veldzuring	Rumex acetosa
kK	-	grote pimpernel	Sanguisorba officinalis
kK	-	vogelwikke	Vicia cracca
kK	-	rode klaver	Trifolium pratense
kK	-	beemdlangbloem	Schedonorus pratensis
kK	-	gewone hoornbloem	Cerastium fontanum
kK	-	grasmuur	Stellaria graminea
kK	-	veldlathyrus	Lathyrus pratensis
Moslaag
kO	-	boompjesmos	Climacium dendroides

Biologische Waarderingskaart

In de Biologische Waarderingskaart (BWK) van Vlaanderen en het Brussels Hoofdstedelijk Gewest is deze associatie opgenomen als dotterbloemgrasland (hc).

Dit vegetatietype staan alle gewaardeerd als 'Biologisch zeer waardevol'.

Fotogalerij

Associatie van boterbloemen en waterkruiskruid
Rompgemeenschap met tweerijige zegge

Zie ook

Mediabestanden

Zie de categorie Calthion palustris van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.

Bronnen, noten en/of referenties

Schaminée, J.H.J., K. Sýkora, N. Smits & M. Horsthuis, 2010: Veldgids Plantengemeenschappen van Nederland. KNNV Uitgeverij, Zeist. ISBN 978 90 5011 309 0
Decleer, K. (red.), 2007: Europees beschermde natuur in Vlaanderen en het Belgisch deel van de Noordzee. Habitattypen, dier- en plantensoorten. Mededelingen van het Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek INBO.M.2007.01, Brussel, 584 p. ISBN 978-90-403-0267-1
A.Zwaenepoel, F.T’Jollyn, V.Vandenbussche & M.Hoffmann, 2002: Systematiek van natuurtypen voor Vlaanderen: 6.3 Graslanden, Natte hooilanden op (matig) voedselarme gronden. Verslag van het Instituut voor Natuurbehoud 2002.
(en) EUNIS, the European Nature Information System
(fr) CORINE biotopes
(fr) Habitats Naturels supports de la biodiversité