Giải Mercury

Giải Mercury
Biểu trưng của giải thưởng
Trao cho	Album hay nhất từ Anh Quốc và Ireland
Địa điểm	Anh Quốc
Lần đầu tiên	1992 (31–32 năm trước) (dưới tên Mercury Music Prize)
Trang chủ	mercuryprize.com

Giải Mercury (tên gốc: Mercury Prize, trước đây tên là Mercury Music Prize) là giải thưởng âm nhạc thường niên, vinh danh album xuất sắc nhất tại Anh Quốc và Ireland.^[1] Giải thưởng do Công nghiệp ghi âm Anh và Hiệp hội bán lẻ âm nhạc Anh Quốc thành lập năm 1992, luân phiên với giải Brit. Ban đầu, giải thưởng này được lấy tên và tài trợ bởi Mercury Communications, một nhãn hiệu của Cable & Wireless.^[2] Chương trình sau này chuyển sang nhiều nhà tài trợ khác, như Technics^[3] (1998–2001), Panasonic^[2] (2002–2003), Nationwide Building Society (2004–2008) và Barclaycard (2009–2014).^[4][5] Năm 2015, BBC là đơn vị tài trợ chính của giải thưởng,^[5] sau đó vào năm 2016 có nguồn tin công bố công ty Hyundai đã ký một thỏa thuận có thời hạn 3 năm để tài trợ cho sự kiện.^[6]

Bất kì album nào được phát hành bởi một nghệ sĩ Anh Quốc và Ireland hoặc một ban nhạc có 50% thành viên mang quốc tịch ở hai quốc gia này — đều có quyền đệ trình đến giải thưởng thông qua hãng thu âm của họ. Danh sách đề cử được chọn lựa từ một ban thẩm định độc lập gồm những nhạc sĩ, nhà đại diện, nhà sản xuất âm nhạc, nhà báo âm nhạc, nhà tổ chức liên hoan và những nhân vật khác trong ngành công nghiệp âm nhạc Anh Quốc và Ireland.^[1][7][8] Giải thưởng này dành cho tất cả mọi thể loại âm nhạc, bao gồm pop, rock, folk, urban, dance, jazz, blues, điện tử và cổ điển. Buổi trao giải ("Awards Show") diễn ra vào tháng 10, sau khi công bố danh sách đề cử ("Album of the Year Launch") vào tháng 9. Thông thường, nhiều ban nhạc có album đề cử hoặc thắng giải đều gia tăng doanh số bán ra, đặc biệt với những tên tuổi chưa được biết đến.^[9] Mỗi nghệ sĩ lọt vào danh sách đề cử đều nhận một chiếc cúp "Album của năm" tại lễ trao giải. Khác với nhiều giải thưởng âm nhạc, quán quân giải Mercury còn nhận một tấm séc; năm 2017, giá trị giải thưởng là 25.000 bảng Anh. Người thắng giải cũng nhận một chiếc cúp chung cuộc.^[1]

Cho đến nay, PJ Harvey là nghệ sĩ duy nhất thắng nhiều hơn 1 giải (năm 2001 và 2011). Cô cũng là nữ nghệ sĩ đơn ca đầu tiên thắng giải. Alex Turner đã giành năm đề cử trên tư cách thành viên của Arctic Monkeys và The Last Shadow Puppets và có một chiến thắng. Thom Yorke có 6 đề cử, 5 lần với Radiohead và một lần với The Eraser nhưng chưa bao giờ đoạt giải.^[10]

Danh tiếng

Giải Mercury có thể gây nhiều ảnh hưởng đến số đĩa bán ra của các nghệ sĩ đề cử. The Seldom Seen Kid của Elbow tăng đến 700% doanh số sau khi đoạt giải năm 2008.^[11][12] Trong bài diễn văn nhận giải, trưởng nhóm Guy Garvey phát biểu rằng "Đây là điều tuyệt nhất đối với chúng tôi".^[13][14] Tương tự, doanh số album của The xx cũng tăng đến 450% sau ngày thắng giải năm 2010^[15][16] và nhà quán quân năm 2013, James Blake tăng đến 2.500% doanh số trên hệ thống Amazon.^[17][18] Let England Shake của PJ Harvey nhảy từ hạng 181 lên hạng 24 trên bảng xếp hạng UK Albums Chart sau tuần lễ đăng quang năm 2011.^[19]

Dù được đánh giá cao, nhiều người cho rằng nghệ sĩ có album đề cử hoặc thắng giải thưởng này có thể là một điềm gở trong sự nghiệp của họ.^[20][21] Năm 2001, ban nhạc Gorillaz mong muốn rút đề cử cho album đầu tay cùng tên, khi tay bass Murdoc Niccals phát biểu nếu chiến thắng sẽ "giống như đeo một vật xui xẻo ("albatross") trên cổ đến vĩnh viễn".^[22][23]

Theo quy định, tất cả thể loại âm nhạc đều có quyền đệ trình một cách công bằng.^[1] Simon Frith, chủ tịch hội đồng giám khảo của giải Mercury, khẳng định tác phẩm được chọn là những album "mạnh nhất" mỗi năm, thay vì phân theo dòng nhạc.^[24] Dù vậy, nhiều người cho rằng sự xuất hiện của nhạc cổ điển, folk và jazz là bất thường so với những đề cử còn lại.^[25] Những nghệ sĩ từng có một album được đề cử gồm có Sir John Tavener, Sir Peter Maxwell Davies, Gavin Bryars và Nicholas Maw. Chưa có ai trong số họ từng giành chiến thắng, đồng thời chưa có album nhạc cổ điển nào lọt vào danh sách kể từ năm 2002.

Ban tổ chức gây nhiều tranh cãi khi trao giải cho những cá nhân ít nổi bật hơn những cái tên được yêu thích.^[26][27] Giải thưởng năm 1994 thuộc về Elegant Slumming của ban nhạc pop M People thay vì những album ăn khách hơn trong đề cử như Paul Weller, Blur và Pulp của dòng nhạc Britpop, hay nhóm nhạc điện tử The Prodigy.^[28][29][30]

Năm 2005, nhiều nhà báo chỉ trích giải thưởng vì trao giải cho I Am a Bird Now của Antony and the Johnsons, khi họ thành lập tại Mỹ thay vì Anh Quốc như trong tiêu chí của ban tổ chức.^[31][32] Năm 2006, album kết hợp giữa Isobel Campbell và Mark Lanegan, Ballad of the Broken Seas lọt vào bảng đề cử, dù Lanegan là người Mỹ và chỉ hợp lệ nhờ quốc tịch Anh của Campbell. Cùng năm đó, ban nhạc Guillemots giành được một suất trong danh sách đề cử, có thành viên xuất thân từ Brazil và Canada, dù phần lớn nhóm của họ là người Anh.^[33]

Tiêu chí gần đây của giải thưởng khẳng định tất cả album hợp lệ phải được bày bán một cách toàn diện dưới định dạng CD hoặc kỹ thuật số tại Anh Quốc.^[1] Tháng 9 năm 2013, nhạc công guitar và giọng ca Kevin Shields của ban nhạc My Bloody Valentine bày tỏ sự lo ngại trước giải thưởng trong một cuộc phỏng vấn với báo The Guardian; anh cáo buộc ban tổ chức "ngăn chặn" việc phát hành album của họ, m b v lọt vào danh sách đề cử vì đã tuân theo điều lệ trên.^[34]

Dòng nhạc heavy metal cũng bị cho là "xem nhẹ" tại giải thưởng này; một bài báo 2013 của Vice có viết "Metal chắc chắn chưa bao giờ được để ý tới", thậm chí nó còn không xuất hiện trong mẫu thông tin danh sách chính thức: 'Giải thưởng dành cho tất cả các dòng nhạc như pop, rock, folk, urban, dance, jazz, blues, electronica, cổ điển,...'"^[35] Trường hợp duy nhất bản ghi nhạc metal giành được đề cử cho giải Mercury là Troublegum của ban nhạc Therapy?. Năm 2011, chủ tịch hội đồng giám khảo Simon Frith phát biểu "[Metal] là dòng nhạc mà nhiều người không nghe đến."^[36]

Danh sách rút gọn người chiến thắng và được đề cử

Thập niên 1990

Năm	Đoạt giải	Danh sách đề cử	Chân dung	Chú thích
1992	Primal Scream – Screamadelica	Barry Adamson – Soul Murder Erasure – Chorus Jah Wobble's Invaders of the Heart – Rising Above Bedlam The Jesus and Mary Chain – Honey's Dead Bheki Mseleku – Celebration Saint Etienne – Foxbase Alpha Simply Red – Stars U2 – Achtung Baby John Tavener & Steven Isserlis – The Protecting Veil Young Disciples – Road to Freedom		[37]
1993	Suede – Suede	Apache Indian – No Reservations The Auteurs – New Wave Gavin Bryars – Jesus' Blood Never Failed Me Yet Dina Carroll – So Close East 17 – Walthamstow PJ Harvey – Rid of Me New Order – Republic Stereo MCs – Connected Sting – Ten Summoner's Tales Stan Tracey – Portraits Plus		[38]
1994	M People – Elegant Slumming	Blur – Parklife Ian McNabb – Head Like A Rock Shara Nelson – What Silence Knows Michael Nyman – The Piano Concerto/MGV Primal Scream – Give Out But Don't Give Up The Prodigy – Music for the Jilted Generation Pulp – His 'n' Hers Take That – Everything Changes Therapy? – Troublegum Paul Weller – Wild Wood		[39]
1995	Portishead – Dummy	Guy Barker – Into the Blue The Boo Radleys – Wake Up! Elastica – Elastica PJ Harvey – To Bring You My Love Leftfield – Leftism James MacMillan – Seven Last Words from the Cross Van Morrison – Days Like This Oasis – Definitely Maybe Supergrass – I Should Coco Tricky – Maxinquaye		[40]
1996	Pulp – Different Class	Artists for War Child – Help Black Grape – It's Great When You're Straight... Yeah Peter Maxwell Davies/BBC Philharmonic – The Beltane Fire / Caroline Mathilde Manic Street Preachers – Everything Must Go Mark Morrison – Return of the Mack Oasis – (What's the Story) Morning Glory? Courtney Pine – Modern Day Jazz Stories Underworld – Second Toughest in the Infants Norma Waterson – Norma Waterson		[41]
1997	Roni Size/Reprazent – New Forms	The Chemical Brothers – Dig Your Own Hole Beth Orton – Trailer Park Primal Scream – Vanishing Point The Prodigy – The Fat of the Land Radiohead – OK Computer Spice Girls – Spice Suede – Coming Up John Tavener – Svyati Mark-Anthony Turnage – Your Rockaby		[40]
1998	Gomez – Bring It On	4hero – Two Pages Asian Dub Foundation – Rafi's Revenge Eliza Carthy – Red Rice Catatonia – International Velvet Cornershop – When I Was Born for the 7th Time Massive Attack – Mezzanine Propellerheads – Decksandrumsandrockandroll Pulp – This Is Hardcore John Surman – Proverbs & Songs The Verve – Urban Hymns Robbie Williams – Life thru a Lens		[40]
1999	Talvin Singh – Ok	Thomas Adès – Asyla Denys Baptiste – Be Where You Are Black Star Liner – Bengali Bantam Youth Experience! Blur – 13 The Chemical Brothers – Surrender Faithless – Sunday 8PM Manic Street Preachers – This Is My Truth Tell Me Yours Beth Orton – Central Reservation Kate Rusby – Sleepless Stereophonics – Performance and Cocktails Underworld – Beaucoup Fish		[42]

Thập niên 2000

Năm	Đoạt giải	Danh sách đề cử	Chân dung	Chú thích
2000	Badly Drawn Boy – The Hour of Bewilderbeast	Richard Ashcroft – Alone with Everybody Coldplay – Parachutes M. J. Cole – Sincere Death in Vegas – The Contino Sessions The Delgados – The Great Eastern Doves – Lost Souls Helicopter Girl – How to Steal the World Leftfield – Rhythm and Stealth Nicholas Maw – Violin Concerto Nitin Sawhney – Beyond Skin Kathryn Williams – Little Black Numbers		[43]
2001	PJ Harvey – Stories from the City, Stories from the Sea	Basement Jaxx – Rooty Elbow – Asleep in the Back Goldfrapp – Felt Mountain Gorillaz – Gorillaz (hủy đề cử thông qua đề nghị của ban nhạc)[44] Ed Harcourt – Here Be Monsters Tom McRae – Tom McRae Radiohead – Amnesiac Susheela Raman – Salt Rain Super Furry Animals – Rings Around the World Turin Brakes – The Optimist LP Zero 7 – Simple Things		[45]
2002	Ms. Dynamite – A Little Deeper	Guy Barker – Soundtrack The Bees – Sunshine Hit Me David Bowie – Heathen The Coral – The Coral Doves – The Last Broadcast The Electric Soft Parade – Holes in the Wall Gemma Hayes – Night on My Side Beverley Knight – Who I Am Roots Manuva – Run Come Save Me Joanna MacGregor – Play The Streets – Original Pirate Material		[46]
2003	Dizzee Rascal – Boy in da Corner	Athlete – Vehicles and Animals Eliza Carthy – Anglicana Coldplay – A Rush of Blood to the Head The Darkness – Permission to Land Floetry – Floetic Soweto Kinch – Conversations with the Unseen Lemon Jelly – Lost Horizons The Thrills – So Much for the City Martina Topley-Bird – Quixotic Radiohead – Hail to the Thief Terri Walker – Untitled		[47]
2004	Franz Ferdinand – Franz Ferdinand	Basement Jaxx – Kish Kash Belle & Sebastian – Dear Catastrophe Waitress Jamelia – Thank You Keane – Hopes and Fears Snow Patrol – Final Straw Joss Stone – The Soul Sessions The Streets – A Grand Don't Come for Free Ty – Upwards Amy Winehouse – Frank Robert Wyatt – Cuckooland The Zutons – Who Killed...... The Zutons?		[48]
2005	Antony and the Johnsons – I Am a Bird Now	Bloc Party – Silent Alarm Coldplay – X&Y Hard-Fi – Stars of CCTV Kaiser Chiefs – Employment KT Tunstall – Eye to the Telescope MIA – Arular Maxïmo Park – A Certain Trigger Polar Bear – Held on the Tips of Fingers Seth Lakeman – Kitty Jay The Go! Team – Thunder, Lightning, Strike The Magic Numbers – The Magic Numbers		[32]
2006	Arctic Monkeys – Whatever People Say I Am, That's What I'm Not	Isobel Campbell và Mark Lanegan – Ballad of the Broken Seas Editors – The Back Room Guillemots – Through the Windowpane Richard Hawley – Coles Corner Hot Chip – The Warning Muse – Black Holes & Revelations Zoe Rahman – Melting Pot Lou Rhodes – Beloved One Scritti Politti – White Bread Black Beer Sway – This Is My Demo Thom Yorke – The Eraser		[49]
2007	Klaxons – Myths of the Near Future	Arctic Monkeys – Favourite Worst Nightmare Basquiat Strings with Seb Rochford – Basquiat Strings Bat for Lashes – Fur and Gold Dizzee Rascal – Maths + English Maps – We Can Create New Young Pony Club – Fantastic Playroom Fionn Regan – The End of History Jamie T – Panic Prevention The View – Hats Off to the Buskers Amy Winehouse – Back to Black Young Knives – Voices of Animals and Men		[50]
2008	Elbow – The Seldom Seen Kid	Adele – 19 British Sea Power – Do You Like Rock Music? Burial – Untrue Estelle – Shine The Last Shadow Puppets – The Age of the Understatement Laura Marling – Alas, I Cannot Swim Neon Neon – Stainless Style Robert Plant & Alison Krauss – Raising Sand Portico Quartet – Knee Deep in the North Sea Radiohead – In Rainbows Rachel Unthank and the Winterset – The Bairns		[51]
2009	Speech Debelle – Speech Therapy	Bat for Lashes – Two Suns Florence and the Machine – Lungs Friendly Fires – Friendly Fires Glasvegas – Glasvegas Lisa Hannigan – Sea Sew The Horrors – Primary Colours The Invisible – The Invisible Kasabian – West Ryder Pauper Lunatic Asylum La Roux – La Roux Led Bib – Sensible Shoes Sweet Billy Pilgrim – Twice Born Men		[52]

Thập niên 2010

Thập niên 2020

Năm	Đoạt giải	Danh sách đề cử	Chân dung	Chú thích
2020	Michael Kiwanuka – Kiwanuka	Anna Meredith – Fibs Charli XCX – How I'm Feeling Now Dua Lipa – Future Nostalgia Georgia – Seeking Thrills Kano – Hoodies All Summer Lanterns on the Lake – Spook the Herd Laura Marling – Song for Our Daughter Moses Boyd – Dark Matter Porridge Radio – Every Bad Sports Team – Deep Down Happy Stormzy – Heavy Is the Head		[65] [66]
2021	Arlo Parks – Collapsed in Sunbeams	Berwyn – Demotape/Vega Black Country, New Road – For the First Time Celeste – Not Your Muse Floating Points, Pharoah Sanders và London Symphony Orchestra – Promises Ghetts – Conflict of Interest Hannah Peel – Fir Wave Laura Mvula – Pink Noise Mogwai – As the Love Continues Nubya Garcia – Source Sault – Untitled (Rise) Wolf Alice – Blue Weekend		[67] [68]

Các kỷ lục

Nghệ sĩ giành nhiều chiến thắng

2 lần chiến thắng

• PJ Harvey

Nghệ sĩ giành nhiều đề cử

Danh sách dưới đây được liệt kê cho những ban nhạc/nghệ sĩ có từ hai đề cử trở lên với cùng một nghệ danh. Danh sách không bao gồm những lần xuất hiện trong các nhạc phẩm tuyển tập (ví dụ như Artists for War Child) hoặc các cá nhân nhận đề cử riêng với tư cách một nghệ sĩ độc tấu và thành viên nhóm nhạc (chẳng hạn như Robbie Williams với album đơn ca Life thru a Lens và album Everything Changes của Take That).

Xem thêm

• Giải Brit
• Giải thưởng âm nhạc Polar
• Giải thưởng âm nhạc Shortlist

Chú thích

Chính

• “Highs and Lows of the Mercury Prize”. BBC News. 20 tháng 6 năm 2005. Truy cập 22 tháng 6 năm 2018.
• “Barclaycard Mercury Prize 2012”. 4Music. Bản gốc lưu trữ ngày 4 tháng 11 năm 2012. Truy cập ngày 18 tháng 3 năm 2019.

Liên kết ngoài

• Website chính thức
• Người thắng giải Mercury trên Discogs

“Giải Mercury” là một danh sách chọn lọc của Wikipedia tiếng Việt. Mời bạn xem phiên bản đã được bình chọn vào ngày 19 tháng 3 năm 2019 và so sánh sự khác biệt với phiên bản hiện tại.