Aziz Panteleimon Kilisesi (Nerezi)

Aziz Panteleimon Kilisesi (makedonca: Црква Свети Пантелејмон) Makedonya Üsküp yakınlarında bulunan 12. yüzyıla ait bir Bizans kilisesidir. Hristiyan azizlerinden Panteleimon'a adanan kilise, Komnenos Hanedanı döneminde inşa edilen yunan haçı planlı kiliselere iyi bir örnek teşkil etmektedir.

Tarihi ve mimarisi

Yapının naos girişinin hemen üzerinde bulunan yazıta göre, kilisenin inşası Prens Alexios Angelos Komnenos tarafından 1164 yılında tamamlanmıştır. Batı yönünde eklenen Narteksi ile birlikte yunan haçı planlı bir Bizans yapısıdır. Bemanın sağ ve solunda bulunan, yapının diakonikon ve prothesisini teşkil eden pastoforyon dışında, batı yönünde nartheksten önce iki adet bölme daha eklenmiştir. Bu bölmelerin işlevleri bilinmemektedir. Ancak mimarinin bu şekilde hazırlanışı yapının merkezini bir Yunan haçı olarak vurgulamıştır. Her bölmenin birer küçük kubbesi olmak üzere ana kubbe ile birlikte yapının toplam beş kubbesi bulunmaktadır.

Freskler

Kilise nartheksinde bulunan freskler ciddi biçimde hasar görmüştür. Nispeten daha iyi durumda olan naos fresklerinden 1164 yılında yapılan İsa'ya ağıt freski kilisenin en önemli fresklerinden birisi kabul edilir. 1555 yılında meydana gelen bir deprem sonucu kilisenin üst kısımlarında bulunan freskler oldukça hasar görmüş ve 16. yüzyılda yeniden inşa edilip, restore edilmişlerdir.

Literatür

• Kosta Balabanov: St. Pantelejmon. Skopje 1989.
• Vojislav J. Djurić: Nerezi. In: Lexikon des Mittelalters, Stuttgart/ Weimar 1999.
• Ida Sinkević: The Church of St. Panteleimon at Nerezi. Architecture, programme, patronage. Reichert, Wiesbaden 2000, ISBN 3-89500-129-5.