Igre na ploči

Igra na ploči je vrsta igre za koju za osnovu ima podlogu ili ploču koja može biti napravljena od raznih vrsta materijala. U večini slucajeva ploča je obično podjeljena u u polja koja su iste veličine kao kod igre šah, no to nije obavezno.

Historija

Za Senet se vjeruje da je bila najstarija igra na ploči

Igre na ploči su e igrali u većini kultura i društava kroz historiju; neke su čak prethodile razvoju pismenosti u najstarijim civilizacijama. Brojna važna historijska nalazišta, artefakti i dokumenti bacaju svjetlo na rane igre na ploči. Neke od njih uključuju:

  • Senet je pronađen u grobnicama predinastičkim i grobnicama Prve dinastije Egipta, cca. 3500. pne. i 3100. pne..[1] Senet je najstarija igra na ploči za koju se zna, a prikazana je na freskui u grobu Merknere (3300-2700. pne.).[2]
  • Mehen je druga drevna igra na ploči iz predinastičkog Egipta.
  • Go je drevna strateška igra na ploči koja se razvila u Kini
  • Patolli je igra na ploči koja se razvila u Mezoamerici, a igrali su je drevne Maje.
  • Graljevska grobnica Ura je, između ostalog, sadržavala Kraljevska igra Ura. Nju je iskopao Leonard Woolley, ali u svojim knjigama hje malo pisao o njima. Većina iskopanih igara se danas nalazi u Britanskom muzeju u Londonu.
  • Buddhin popis igara je najstariji popis igara.

Kronologija

  • cca. 5870. pne. - igra na ploči koja podsjeća na mancalu je pronađena u Ain Gazalu u Jordanu. (Rollefson)
  • cca. 3500. pne. - Senet pronađen u grobnicama predinastičkog Egipta;[1] također prikazan u grobnici Merknere.
  • cca. 3000. pne. - Mehen, igra na ploči iz predinastičkog Egipta, igrana s figurama nalik na lavove i kamenčićima.
  • cca. 3000. pne- - Drevni set za backgammon, pronađen u Spaljenom gradu u Iranu[3]
  • cca. 2560. pne. - Ploča Kraljevske igre Ura (pronađena u grobnicama Ura)
  • cca. 2500. pne. - Slike igara seneta i hana u grobnici Rashepes
  • cca. 2000. pne. - Crtež u grobnici u Benihassanu pokazuju kako se igraju dvije nepoznate igre na ploči (prikazao Falkner). Špekulira se kako je jedna od njih tau.
  • cca. 1500. pne. - Liubo uklesan na plavi kamen. Također slika igre u Knossosu.[4]
  • cca. 1400. pne. - Ploče za igru, uiključujući alquerque, Mlin (igra) za tri i devet igrača, a možda i mancala uklesani na krov Hram u Kurni. (Izvor: Fiske i Bell)
  • 548. pne. Najstarija pisana referenca na Go/Weiqi dolazi iz knjige Zuo Zhuan, koja opisuje čovjeka koji voli igru.
  • cca. 500. pne. - The Buddhin popis igara spominje igre na ploči koje se igraju u 8 ili 10 redova.
  • cca. 500. pne. - Najstarije reference na Chaturaji ili Pachisi napisane u Mahabharati.
  • cca. 200. pne. - Kineska ploča za Go/Weiqi pronađena godine 1954. u Okrughu Wangdu. Ta ploča se danas nalazi u Pekinškom historijskom muzeju.[5].
  • 116-27. pne. - Lingua Latina X (II, par. 20) Makra Terencija Varona sadrži najstariji poznati spomen igre latrunculi[6] (često pomiješana s ludus duodecim scriptorum, Ovidijevom dolje spomenutom igrom).
  • 79-8. pne. - Liu Xiangov (劉向) Shuo yuan, sadrži najstariji spomen izraza Xiangqi.
  • 1. pne.-8. ne. - Ovidijeva Ars Amatoria sadrži najstariji spomen ludus duodecim scriptorum.
  • 220-265 - Nard ulazi u Kinu pod imeom t'shu-p'u (Izvor: Hun Tsun Sii).
  • cca. 400 nadalje - Tafl igre se igraju u Sjevernoj Evropi.
  • cca. 600 Najstariji spomen Chaturange u Subandhuovoj Vasavadatti i Banabhattinoj Harsha Charitha
  • cca. 600. - Najstariji spomen Chatranga u Karnamak-i-Artakhshatr-i-Papakan.
Vidi takođe: Kronologija šaha

Igre na ploči su postale izuzetno popularno među širokim slojevima stanovništva početkom 20. vijeka kada je širenje srednje klase s viškom novca i slobodnog vremena stvorilo pzubliku za te igre. Popularnost se proširila nakon drugog svjetskog rata, otkada postoje mnoge klasične igre na ploči.

Mnoge igre na ploči su danas dostupne u obliku kompjuterskih igara, uključujući opciju da se igra protiv kompjutera; mnoge znamenite kompjuterske igre kao Civilization se temelje na istoimenim igrama na ploči. Širenje kompjutera je dovelo do relativnog nestajanja najsloženijih igara na ploči, s obzirom da kompjuteri zahtijevaju manje vremena i prostora, a igre se ne moraju postavljati i poslije spremati. Nakon pojave Interneta, mnoge igre na ploči se danas mogu igrati online protiv kompjutera i drugih igrača. Neke web-stranice dozvoljavaju igru u stvarnom vremenu i odmah pokazuju protivničke poteze, dok većina koristi e-mail da se protivnik obavijesti nakon svakog poteza.

Neke igre na ploči koriste dodatne komponente, osim ploče i figura. Neke koriste CD-ove, video-kazete a odnedavno i DVD-ove kao prilog igre. Žanr DVD igara koristi interaktivne značajke DVD-a, te npr. daju "voditelja kviza" za igre trivije.

Klasične Igre

North American board games

Izvori

  1. ↑ 1,0 1,1 „Archive copy”. Arhivirano iz originala na datum 2008-09-18. Pristupljeno 2007-10-24. 
  2. ↑ „Okno do svita deskovych her”. Arhivirano iz originala na datum 2012-12-08. Pristupljeno 2007-10-24. 
  3. ↑ "Iran's Burnt City Throws up World’s Oldest Backgammon." Arhivirano 2009-03-22 na Wayback Machine-u Persian Journal. December 4, 2004. Pristup 15.11. 2006.
  4. ↑ „Archive copy”. Arhivirano iz originala na datum 2008-05-24. Pristupljeno 2007-10-24. 
  5. ↑ John Fairbairn's Go in Ancient China Arhivirano 2002-10-17 na Wayback Machine-u
  6. ↑ http://www.thelatinlibrary.com/varro.ll10.html

Literatura

  • Gobet, Fernand, de Voogt, Alex, & Retschitzki, Jean (2004). Moves in mind: The psychology of board games. Psychology Press. ISBN 1-84169-336-7. 
  • Rollefson, Gary O., "A Neolithic Game Board from Ain Ghazal, Jordan,"

Bulletin of the American Schools of Oriental Research, No. 286. (May, 1992), pp. 1-5.

  • Fiske, Willard. Chess in Iceland and in Icelandic Literature—with historical notes on other table-games). Florentine Typographical Society, 1905.
  • Falkener, Edward. Games Ancient and Oriental, and How To Play Them. Longmans, Green and Co., 1892.
  • Austin, Roland G. "Greek Board Games." Antiquity 14. September 1940: 257–271
  • Murray, Harold James Ruthven. A History of Board-Games Other Than Chess. Gardners Books, 1969.
  • Bell, Robert Charles. The Boardgame Book. London: Bookthrift Company, 1979.
  • Bell, Robert Charles. Board and Table Games from Many Civilizations. Mineola, New York: Dover Publications, 1980. ISBN 0-486-23855-5
  • Sackson, Sid. A Gamut of Games. Arrow Books, 1983. ISBN 0-09-153340-6
    • Reprint: Dover Publications, 1992. ISBN 0-486-27347-4
  • Schmittberger, R. Wayne. New Rules for Classic Games. John Wiley & Sons, 1992. ISBN 0-471-53621-0
    • Reprint: Random House Value Publishing, 1994. ISBN 0-517-12955-8
  • Parlett, David. Oxford History of Board Games. Oxford University Press, 1999. ISBN 0-19-212998-8
Igre na ploči na Wikimedijinoj ostavi