Władysław Taczanowski (zoolog)

Ten artykuł dotyczy Władysława Taczanowskiego, zoologa. Zobacz też: Władysław Taczanowski (polityk).

Władysław Taczanowski

Jastrzębiec

Data i miejsce urodzenia

1 marca 1819
Jabłonna

Data i miejsce śmierci

17 stycznia 1890
Warszawa

Ojciec

Kazimierz Taczanowski^[1]

Matka

Izabella z Owidzkich^[1]

Teksty w Wikiźródłach

Władysław Taczanowski (ur. 1 marca 1819 w Jabłonnie k. Lublina, zm. 17 stycznia 1890 w Warszawie) – polski ornitolog. Władysław Taczanowski pochodził ze starej wielkopolskiej rodziny szlacheckiej Taczanowskich. W młodości studiował w Paryżu. W latach 1840–1855 był domownikiem u biskupa Walentego Baranowskiego

Życiorys

Od 1855 r. adiunkt i od 1862 r. kierownik (po Feliksie Pawle Jarockim) oraz kustosz Gabinetu Zoologicznego Szkoły Głównej w Warszawie (od 1869 r. Cesarskiego Uniwersytetu Warszawskiego).

W okresie 1860–1890 pracował w muzeach europejskich, m.in. w Wiedniu, Berlinie, Paryżu i Londynie. W latach 1866–1867 przebywał wraz z Antonim Wagą oraz braćmi Aleksandrem i Konstantym Branickimi na wyprawie naukowej (finansowanej przez tych ostatnich) w Algierii. Od 1867 członek ówczesnej algierskiej Académie Hippone (obecnie Université Badji Mokhtar – Annaba) w Bône (Annaba).

Autor ok. 590 prac naukowych i opracowań haseł encyklopedycznych (większość haseł zoologicznych w Encyklopedii powszechnej S. Orgelbranda), m.in.: „O ptakach drapieżnych w Królestwie Polskim pod względem wpływu, jaki wywierają na gospodarstwo ogólne” (1860)^[2], „Oologia ptaków polskich” (1862), „Ptaki krajowe” (t. 1–2, 1882), „Spis ptaków Królestwa Polskiego, obserwowanych w ciągu ostatnich lat pięćdziesięciu” (1888)^[3]. Jego nazwisko wymienione jest w I tomie z 1859 roku na liście twórców zawartości tej encyklopedii.^[4]

Opracował opis ornitofauny Ameryki Południowej i Środkowej, m.in.: Peru – „Ornithologie du Pérou”, t. 1–4 (1884–1886).

Na podstawie informacji zebranych przez zesłańców polskich z Syberii, m.in. przez B. Dybowskiego napisał „Faune ornithologique de la Sibérie orientale” (część 1–2, 1891–1894).

Oprócz ptaków interesował się pajęczakami, czego owocem były m.in. prace:

„Les Aranéides de la Guyane française”, Horae Societatis entomologicae Rossicae (1871),
„Les Aranéides de la Guyane française”, Horae Societatis entomologicae Rossicae (1873),
„Les Aranéides du Pérou. Famille des Attidés” (1879).

Doktor honoris causa Uniwersytetu Jagiellońskiego w 1887.

Pochowany na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (kwatera 36-1-27)^[5].

Jego imieniem nazwano gatunek z rodzaju aguti: Agouti taczanowskii (Stolzmann, 1865) oraz gatunki ptaków^[6]:

klejnocik Taczanowskiego (Leucippus taczanowskii P. L. Sclater, 1875)
krótkolotka Taczanowskiego (Bradypterus tacsanowskius Swinhoe, 1871)
kusacz Taczanowskiego (Nothoprocta taczanowskii P. L. Sclater et Salvin, 1875)
muchotyranik inkaski (Leptopogon taczanowskii Hellmayr, 1917)
perkoz Taczanowskiego (Podiceps taczanowskii Berlepsch et Stolzmann, 1894)
szafranka Taczanowskiego (Sicalis taczanowskii Sharpe, 1888)
śnieżka białorzytna (Montifringilla taczanowskii Przewalski, 1876)
trzęsiogon Taczanowskiego (Cinclodes taczanowskii Berlepsch et Stolzmann, 1892)
zaroślak Taczanowskiego (Atlapetes schistaceus taczanowskii P. L. Sclater et Salvin, 1875) – podgatunek zaroślaka ciemnego

a także nazwy gatunków stosowane przez polskich ornitologów:

drozd Taczanowskiego (Turdus maranonicus Taczanowski, 1880)
dzięciolnik Taczanowskiego (Picumnus steindachneri Taczanowski, 1882)
kapturzyk Taczanowskiego (Thlypopsis inornata Taczanowski, 1879)
koronówka Taczanowskiego (Basileuterus trifasciatus Taczanowski, 1881)
ogończyk Taczanowskiego (Synallaxis maranonica Taczanowski, 1879)
oliwiak Taczanowskiego (Tolmomyias policephalus Taczanowski, 1884)
świerszczak Taczanowskiego (Locustella pleskei Taczanowski, 1889)
ziarnojadek Taczanowskiego (Sporophila simplex Taczanowski, 1874)
bekas Taczanowskiego (Gallinago paraguaiae andina Taczanowski, 1875) – podgatunek bekasa jasnolicego
ciszek Taczanowskiego (Arremon abeillei nigriceps Lesson, 1880) podgatunek ciszka czarnołbistego
sikora Taczanowskiego (Parus palustris brevirostris Taczanowski, 1872) – podgatunek sikory ubogiej
tęgoster Taczanowskiego ((Xiphorhynchus erythropygius aequatorialis (Berlepsch et Taczanowski, 1884) – podgatunek tęgostera ciemnogłowego
tyranik Taczanowskiego (Phaiomyias murina tumbezana Taczanowski, 1877) – podgatunek tyranika mysiego

Władysław Taczanowski jest odkrywcą ponad 40 gatunków i ponad 20 podgatunków ptaków.

Z tym tematem związana jest kategoria: Taksony opisane przez Władysława Taczanowskiego.

Przypisy

↑ ^a ^b Genealogia Władysława Taczanowskiego
↑ WładysławW. Taczanowski WładysławW., O ptakach drapieżnych w Królestwie Polskiém, pod względem wpływu jaki wywierają na gospodarstwo ogólne, Warszawa 1860 .
↑ WładysławW. Taczanowski WładysławW., Spis ptaków Królestwa Polskiego obserwowanych w ciągu ostatnich lat pięćdziesięciu, Warszawa 1888 .
↑ "Encyklopedia Powszechna", tom I, wyd. Samuel Orgelbrand, Warszawa, 1859.
↑ Cmentarz Stare Powązki: Władysław Taczanowski, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2020-05-24] .
↑ Mielczarek P., Cichocki W., 1999, Polskie nazewnictwo ptaków świata, Notatki Ornitologiczne tom 40 – zeszyt specjalny.