Trzy Biskupstwa

Ten artykuł od 2024-03 zawiera treści, przy których brakuje odnośników do źródeł. Należy dodać przypisy do treści niemających odnośników do źródeł. Dodanie listy źródeł bibliograficznych jest problematyczne, ponieważ nie wiadomo, które treści one uźródławiają. Sprawdź w źródłach: Encyklopedia PWN • Google Books • Google Scholar • Federacja Bibliotek Cyfrowych • BazHum • BazTech • RCIN • Internet Archive (texts / inlibrary) Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tego artykułu. Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Trzy Biskupstwa

Trois-Évêchés

Położenie na mapie

Hasło w Wikisłowniku

Trzy Biskupstwa (fr. Trois-Évêchés) były terytoriami podległymi biskupom Metzu, Toulu i Verdun. Przynależały do Świętego Cesarstwa Rzymskiego, następnie były okupowane przez Henryka II, króla Francji w 1552 i pozostawały pod zwierzchnictwem francuskim aż do ich ostatecznej aneksji do Francji w 1648 w wyniku traktatu westfalskiego. Wraz z księstwem Bar i księstwem Lotaryngii były częścią ciekawej mozaiki terytorialnej i trwałym źródłem konfliktu.

Geneza

W 1551 niemieccy książęta protestanccy Maurycy Saski, Wilhelm Heski, Jan Albrecht Meklemburski i Jerzy Fryderyk Brandenburski w walce przeciw Karolowi V zwrócili się o pomoc do króla Francji Henryka II. W Lochau, niedaleko Torgau, podpisano układ, który przewidywał finansowy i militarny udział Francji w walkach. Traktat zatwierdzony w Chambord 15 stycznia 1552 zakładał, że król Henryk II zajmie, dla celów strategicznych, cesarskie biskupstwa Metz, Toul i Verdun „oraz inne miasta Cesarstwa nie mówiące po niemiecku”.

Na „podróż niemiecką” król Henryk wyruszył jako „obrońca germańskich wolności”. W niedzielę palmową 1552 oddziały francuskie wkroczyły przez otwarte bramy do Metzu, bogatego miasta handlowego, rządzonego przez oligarchię arystokratyczną.

Następnie sam król udał się do Toulu i Nancy, gdzie obalił księżną-regentkę lotaryńską i zabrał małego księcia Karola, by wychować go na dworze Francji. Po „radosnym wejściu” do Metzu w Poniedziałek Wielkanocny, król podążył dalej w stronę Renu, nie będąc jednak w stanie opanować Strasburga.

Metz, ufortyfikowane i bronione przez Franciszka Gwizjusza, oparło się Karolowi V, który odstąpił od oblężenia 2 stycznia 1553. Przed swoją śmiercią pięć lat później cesarz zdążył zrezygnować z dochodzenia swoich roszczeń. „Gdyby otworzono moje serce, znalazłoby się tam imię Metz”, miał powiedzieć.

W latach 1552–1648 w Metzu, Toulu i Verdun, złączonych przez nową konstrukcję dyplomatyczną w Trzy Biskupstwa, powstał nietypowy ustrój protekcji, w którym dawne władze miast funkcjonujące w czasach Cesarstwa były stopniowo pochłaniane przez organizmy wprowadzane przez administrację królewską. Miastom przypisano stały garnizon, choć oficjalnie suwerenem pozostawał cesarz. Pod silnym naciskiem kardynała Richelieu parlament, stworzony w Metzu w 1633, stał się najaktywniejszym motorem postępu władzy królewskiej, pozbawiając wpływów władze biskupie i arystokratyczne.

Edykt z grudnia 1633 zniósł pieczęcie miast oraz orła z rozpostartymi skrzydłami, którego Metz, Toul i Verdun, jako miasta cesarstwa, miały prawo umieszczać w swych herbach. Wtedy także nałożono, z dużą stratą dla ludności, podatek od soli – gabelle. Parlament, przeniesiony początkowo do Toulu, powrócił do Metzu decyzją intendenta – reprezentanta króla.

W 1648 pokój westfalski potwierdził cesję Trzech Biskupstw przez Cesarstwo. W momencie wstąpienia na tron Ludwik XIV, potwierdzając przywileje miast, łączył Trzy Biskupstwa pod mianem „swoich dobrych i wiernych poddanych”.

Biskupstwo Saint-Dié, utworzone w 1777 i nazywane często czwartym biskupstwem lotaryńskim, nie wchodzi w zakres historycznego pojęcia Trzech Biskupstw.