Tadeusz Lelo

Tadeusz Lelo
kapitan piechoty kapitan piechoty
Data i miejsce urodzenia

12 lutego 1898
Sędziszów

Data śmierci

po 7 czerwca 1948

Przebieg służby
Lata służby

1915–1945

Siły zbrojne

Wojsko Polskie

Jednostki

Kwatera Główna 20 Dywizji Piechoty

Stanowiska

oficer sztabu

Główne wojny i bitwy

I wojna światowa
wojna polsko-bolszewicka
II wojna światowa
kampania wrześniowa
bitwa pod Mławą
obrona Warszawy

Odznaczenia
Krzyż Niepodległości Krzyż Walecznych (od 1941) Srebrny Krzyż Zasługi (II RP) Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921 Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości Medal Srebrny za Długoletnią Służbę Medal Brązowy za Długoletnią Służbę

Tadeusz Lelo (ur. 12 lutego 1898 w Sędziszowie, zm. po 7 czerwca 1948) – major piechoty Wojska Polskiego, działacz niepodległościowy.

Życiorys

Urodził się 12 lutego 1898 w Sędziszowie, w ówczesnym powiecie ropczyckim Królestwa Galicji i Lodomerii, w rodzinie Stanisława, urzędnika kolejowego, i Marii z Birnbaumów[1][2]. Był młodszym bratem Józefa Hermana (ur. 1889), zawiadowcy stacji Kielce, kapitana piechoty rezerwy Wojska Polskiego, odznaczonego Medalem Niepodległości i Srebrnym Krzyżem Zasługi[3][4][5][6].

Uczęszczał do szkoły powszechnej, a następnie do c. k. Gimnazjum w Bochni[7]. 28 czerwca 1914 ukończył naukę w klasie VIa[8]. Sytuacja na froncie wschodnim I wojny światowej uniemożliwiła mu kontynuowanie nauki. 1 czerwca 1915 wstąpił do Legionów Polskich i jako szeregowiec został przydzielony do 5. kompanii 5 pułku piechoty[7][9]. 4 lipca 1916 w bitwie pod Kostiuchnówką dostał się do niewoli rosyjskiej[7][9]. W niewoli pracował w Kijowie, Charkowie i Tule[7]. W grudniu 1917 wstąpił do I Korpusu Polskiego w Rosji i został przydzielony do 6 pułku strzelców polskich[7]. W pułku ukończył szkołę podoficerską[7]. Od lipca 1918, po rozbrojeniu korpusu, przebywał w okolicach Wołkowyska[7].

W kwietniu 1919 wstąpił do mińskiego pułku strzelców, późniejszego 86 pułku piechoty, i w stopniu kaprala został przydzielony do 3. kompanii karabinów maszynowych[7]. Od 25 maja do 18 sierpnia 1920 był uczniem 30. klasy Szkoły Podchorążych w Warszawie[10][7]. Po ukończeniu szkoły został awansowany na stopień podchorążego i skierowany do macierzystego pułku, w którym objął dowództwo 3. kompanii km[7]. 19 stycznia 1921 został mianowany podporucznikiem piechoty z dniem 15 grudnia 1920 i 115. lokatą[11] (3 maja 1922 został zweryfikowany w tym stopniu ze starszeństwem z 1 czerwca 1919 i 119. lokatą[12]). W tym samym czasie został przesunięty na stanowisko młodszego oficera 1. kompanii km[7].

W kwietniu 1921 został przeniesiony do 80 pułku piechoty w Wilnie (od kwietnia 1922 w Słonimie)[7][13]. Służbę w pułku pełnił przez kolejnych 18 lat[14][15][16][17]. W międzyczasie ukończył kursy w Centralnej Szkole Karabinów Maszynowych i Broni Specjalnej w Chełmnie (1922), Centralnej Szkole Strzelniczej w Toruniu (1927) i Centrum Wyszkolenia Obrony Przeciwlotniczej i Przeciwgazowej w Trauguttowie k. Brześcia (1938–1939)[7][18] oraz awansował na kolejne stopnie w korpusie oficerów piechoty: porucznika (luty 1922)[19], kapitana ze starszeństwem z 1 stycznia 1930 i 151. lokatą[20] oraz majora ze starszeństwem z 19 marca 1939 i 32. lokatą[21][22].

24 marca 1939, w czasie mobilizacji niejawnej, został wyznaczony na stanowisko oficera sztabu dowódcy piechoty dywizyjnej 20 Dywizji Piechoty[23]. Na tym stanowisku wziął udział w kampanii wrześniowej 1939. Walczył w bitwie pod Mławą, nad Narwią i w obronie Warszawy[24][25]. 28 września 1939, po kapitulacji załogi stolicy, dostał się do niewoli niemieckiej[24]. Początkowo został osadzony w Oflagu IV A Hohnstein[24]. Wiosną 1940 został przeniesiony do Oflagu II B Arnswalde, a jesienią tego roku do Oflagu II C Woldenberg[24] (numer jeniecki „49217”[26]). Tam w październiku 1944 został aresztowany za pracę konspiracyjno-wojskową i przekazany Gestapo[24]. Po czternastu dniach, spędzonych w więzieniach w Pile i Szczecinie, został skierowany do obozu pracy przymusowej w Policach[24]. 20 lutego 1945 został przeniesiony do obozu koncentracyjnego Sachsenhausen[24]. 2 maja 1945 pod Schwerinem został uwolniony[24].

Do września 1946 przebywał w polskim obozie byłych jeńców wojennych w Lubece, a następnie wyjechał do Włoch i Wielkiej Brytanii, w poszukiwaniu syna[24]. W styczniu 1947 w Londynie podjął pracę w charakterze służby domowej[24]. W kwietniu następnego roku zgłosił się do repatriacji[24]. 31 maja 1948 wrócił do Polski, a następnie połączył z rodziną w Dąbrowie Górniczej[24]. 7 czerwca 1948 został zarejestrowany w Rejonowej Komendzie Uzupełnień Sosnowiec[19].

W sierpniu 1923 ożenił się z Heleną z Cieplaków (ur. 1902), z którą miał syna Jerzego (ur. 1924) i córkę Mirosławę (ur. 1928)[1]. Rodzina w kwietniu 1940 została deportowana na terytorium Kazachskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej[27]. Żona z córką w sierpniu 1942 zostały ewakuowane z ZSRR do Teheranu. Syn walczył jako szeregowiec w 3 karpackim batalionie łączności i został odznaczony Krzyżem Walecznych.

Ordery i odznaczenia

Przypisy

  1. ↑ a b Kolekcja ↓, s. 2, 4.
  2. ↑ Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2024-05-06].
  3. ↑ Rocznik Oficerski Rezerw 1934 ↓, s. 10, 917.
  4. ↑ Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2024-05-06].
  5. ↑ Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2024-05-06].
  6. ↑ Józef Herman Lelo. [w:] Kolekcja akt żołnierzy zarejestrowanych w rejonowych komendach uzupełnień, sygn. II.56.3759 [on-line]. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2024-05-06].
  7. ↑ a b c d e f g h i j k l m Kolekcja ↓, s. 4.
  8. ↑ Sprawozdanie 1914 ↓, s. 69.
  9. ↑ a b Lelo Tadeusz. Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku. [dostęp 2024-05-06].
  10. ↑ Lenkiewicz, Sujkowski i Zieliński 1930 ↓, s. 455.
  11. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 4 z 29 stycznia 1921, s. 157.
  12. ↑ Lista starszeństwa 1922 ↓, s. 124.
  13. ↑ Spis oficerów 1921 ↓, s. 212.
  14. ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 355, 448.
  15. ↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 309, 390.
  16. ↑ Rocznik Oficerski 1928 ↓, s. 94, 244.
  17. ↑ Rocznik Oficerski 1932 ↓, s. 73, 608.
  18. ↑ Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 644.
  19. ↑ a b Kolekcja ↓, s. 3.
  20. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 2 z 28 stycznia 1930, s. 27.
  21. ↑ Rybka i Stepan 2021 ↓, s. 533.
  22. ↑ a b Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 32.
  23. ↑ Kolekcja ↓, s. 5.
  24. ↑ a b c d e f g h i j k l Kolekcja ↓, s. 6.
  25. ↑ Juszkiewicz 1979 ↓, s. 169.
  26. ↑ Program „Straty osobowe i ofiary represji pod okupacją niemiecką”. Fundacja „Polsko-Niemieckie Pojednanie”. [dostęp 2024-05-07].
  27. ↑ Indeks Represjonowanych. Instytut Pamięci Narodowej. [dostęp 2024-05-06].
  28. ↑ M.P. z 1931 r. nr 87, poz. 137.
  29. ↑ Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2024-05-06].
  30. ↑ Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2024-05-06].
  31. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 8 z 11 listopada 1931, s. 367.
  32. ↑ a b c d e f Kolekcja ↓, s. 8.
  33. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 1 z 19 marca 1937, s. 7.

Bibliografia

  • Tadeusz Lelo. [w:] Kolekcja akt żołnierzy zarejestrowanych w rejonowych komendach uzupełnień, sygn. II.56.6541 [on-line]. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2024-05-06].
  • Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. Gimnazyum w Bochni za rok szkolny 1913/14. Kraków: Nakładem Funduszu Naukowego, 1914.
  • Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2023-10-30].
  • Spis oficerów służących czynnie w dniu 1.6.1921 r.. Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1921.
  • Lista starszeństwa oficerów zawodowych. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1922.
  • Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
  • Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
  • Rocznik Oficerski 1928. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1928.
  • Rocznik Oficerski 1932. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1932.
  • Rocznik Oficerski Rezerw 1934. Biuro Personalne Ministerstwa Spraw Wojskowych, 1934.
  • Ryszard Juszkiewicz: Bitwa pod Mławą 1939. Wyd. 1. Warszawa: Wydawnictwo Książka i Wiedza, 1979. ISBN 83-11-07109-8.
  • Wacław Lenkiewicz, Andrzej Sujkowski, Hugo Zieliński: Księga Pamiątkowa 1830 – 29 XI 1930. Szkice z dziejów piechoty polskiej. Ostrów-Komorowo: Szkoła Podchorążych Piechoty, 1930.
  • Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. Kraków: Fundacja CDCN, 2006. ISBN 978-83-7188-899-1.
  • Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Awanse oficerskie w Wojsku Polskim 1935–1939. Wyd. 2 poszerzone. Warszawa: Wydawnictwo Tetragon Sp. z o.o., 2021. ISBN 978-83-66687-09-7.