Siersza

Zobacz też: inne znaczenia.

Osiedle Siersza

Osiedle Trzebini
Herb
Państwo	Polska
Województwo	małopolskie
Powiat	chrzanowski
Gmina	Trzebinia
Miasto	Trzebinia
W granicach Trzebini	1969
SIMC	0944445
Strefa numeracyjna	(+48) 32
Tablice rejestracyjne	KCH
Położenie na mapie Trzebini Osiedle Siersza
Położenie na mapie Polski Osiedle Siersza
Położenie na mapie województwa małopolskiego Osiedle Siersza
Położenie na mapie powiatu chrzanowskiego Osiedle Siersza
Położenie na mapie gminy Trzebinia Osiedle Siersza
50°11′54″N 19°25′16″E/50,198222 19,421167
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa

Siersza – osiedle miasta Trzebinia, w powiecie chrzanowskim, w województwie małopolskim. Siersza była jedną z najstarszych miejscowości Małopolski o bogatej tradycji górniczej i energetycznej oraz dużych walorach estetycznych: w pobliżu Sierszy powstała Kopalnia Węgla Kamiennego Siersza i Elektrownia Siersza.

Podział administracyjny

Aktualnie na terenie dawnej gminy Siersza istnieją cztery osiedla miasta Trzebinia, ze swoimi radami. Są to:

• osiedle Siersza, obejmujące rejony: Góry Luszowskie, Huta, Kolonia, Misiury, Młyny, Stara Góra, Stara Maszyna, Świerczyna (nazywana niekiedy: Wygnanka, choć ta nazwa jest błędna, ale bardziej znana), Trentowiec;
• osiedle Gaj (obejmujące wybudowane od lat 50. XX w. w Sierszy osiedle mieszkaniowe o tej samej nazwie, tj. „osiedle Gaj”);
• osiedle Energetyków (dawne osiedle Awaryjne);
• osiedle Gaj Zacisze, utworzone w 2008 roku, w wyniku podziału osiedla Energetyków (jest to dawny przysiółek o nazwie Gaj, nazywany również potocznie „Gaj-Wieś”).

Obecnie w tych czterech osiedlach zamieszkuje około 6200 osób.

Historia

W 1595 roku wieś położona w powiecie proszowskim województwa krakowskiego była własnością wojewodziców krakowskich: Gabriela, Andrzeja i Jana Magnusa Tęczyńskich^[3].

W lipcu 1913 w parku odsłonięto pomnik upamiętniający właściciela Sierszy Andrzeja Potockiego^[4]. Był to obelisk z porfiru z Miękini na betonowej podstawie, zakończony spiżowym orłem. Na obelisku umieszczono medalion z popiersiem Andrzeja Potockiego wykonany przez Jana Nowaka - ucznia profesora Laszczki.

Do 1954 roku była wsią. W tymże roku utworzono gromadę o nazwie Siersza (jednostka wiejska), w skład której obok Sierszy weszła wieś Góry Luszowskie oraz przysiółki Gaj (z sołectwa Myślachowice), Stara Góra (z sołectwa Luszowice) oraz niewielki obszar z miejscowości Ciężkowice (obecnie miasto Jaworzno) w sąsiedztwie rejonu Stara Maszyna. W 1958 roku przekształcono gromadę Siersza w osiedle (osiedle było wówczas jednostką administracyjną pośrednią między gromadą, czyli gminą o charakterze wiejskim, a miastem). Teren gromady i później osiedla Siersza był porównywalny z obszarem parafii rzymskokatolickiej w Sierszy pw. Niepokalanego Serca Najświętszej Marii Panny, powstałej w 1946 roku (parafia Siersza jest nieznacznie większa – dodatkowo do parafii należy Piła Myślachowicka z sołectwa Myślachowice). W roku 1951 ukrywał się tutaj kardynał Bolesław Kominek. Siersza jako samodzielna miejscowość istniała do końca 1968 roku. Od 1 stycznia 1969 roku do 31 stycznia 1977 roku współtworzyła miasto Trzebinia-Siersza.

Pod koniec lat 50. XX w. powstało na terenie Sierszy osiedle Gaj (obok przysiółka Gaj, zwanego obecnie potocznie: Gaj-Wieś), rozbudowywane do końca lat 70. XX w. W roku 1962 uruchomiono elektrownię, której nadano nazwę Siersza (obecnie: Południowy Koncern Energetyczny S.A. – Elektrownia Siersza w Trzebini). Wraz z nią powstało osiedle Awaryjne Elektrowni Siersza (na terenie przyłączonym ze wsi Myślachowice). W latach 80. XX w. Elektrownia Siersza wybudowała jeszcze kilka bloków mieszkalnych w sąsiedztwie osiedla Awaryjnego. Na początku lat 90. XX w. przemianowano osiedle Awaryjne wraz z nowymi blokami mieszkalnymi na osiedle Energetyków.

Historia Kopalni Węgla Kamiennego Siersza

Początki kopalni datuje się na rok 1861 kiedy to uruchomiono kopalnię pod nazwą Nowa Izabela. W roku 1884 uruchomiono nowy szyb Artur, od którego kopalnia przyjęła nazwę. W 1947 roku dołączono do niej kopalnię Zbyszek pod wspólną nazwą Siersza. W 1951 roku połączona została z kopalnią Krystyna w Tenczynku. W latach 70. XX w. wybudowano i oddano do użytku pierwszą magistralę węglową w Europie, łączącą KWK Siersza z Elektrownią Siersza, która umożliwiała transport urobku za pomocą taśmociągów do samej elektrowni. W latach 90. XX w. w zakładzie głównym znajdowały się szyby: Artur Główny, Artur Nowy, Artur IV i Artur III natomiast poza zakładem szyb Zbyszek i Paula w Trzebini, szyb Zofia i szyb wentylacyjny Misiury w Sierszy, szyb wentylacyjny Walter w Myślachowicach oraz najmłodszy, szyb Wschodni w Karniowicach. Kopalnia posiadała wentylatory głównego przewietrzania przy szybach Artur-Główny, Zbyszek, Walter, Zofia i Wschodni. Mimo podjętych działań reorganizacyjnych (likwidacja zbędnych obiektów i szybów, budowa odsiarczalni węgla) i oszczędnościowym, 1 listopada 1999 roku rozpoczęto likwidację i w 2001 roku kopalnie zamknięto. Większość budynków i obiektów została wyburzona, a teren wyplantowany. Pozostawiono jedynie budynek wieży szybowej i nadszybia oraz maszyny wyciągowej szybu Zbyszek w Trzebini jako pamiątka po górnictwie węglowym ziemi trzebińskiej. Również w tym miejscu, w innych budynkach pokopalnianych została zorganizowana wystawa po byłym przemyśle wydobywczym w Trzebini.

Edukacja

Na terenie Sierszy znajdują się następujące szkoły:

• Przedszkola
  • Przedszkole Samorządowe nr 3 w Sierszy
  • Niepubliczne Przedszkole Artystyczno – Językowe „Błękitna Laguna”
• Szkoły podstawowe:
  • Szkoła Podstawowa nr 5

Sport

Swoją siedzibę ma tu założony w 1946 roku klub piłkarski Górnik Siersza.

Zabytki

Obiekty wpisane do rejestru zabytków nieruchomych województwa małopolskiego^[5].

• 
  Willa NOT przy ul. Grunwaldzkiej, z domkiem ogrodnika oraz parkiem z lat 1907–1909.
• 
  Kaplica z pocz. XIX wieku przy ul. Chrzanowskiej

Urodzeni w Sierszy

• Józef Bakon – polski polityk, członek Polskiej Organizacji Wojskowej, poseł na Sejm IV kadencji w II RP.

Zobacz też

• Kozi Bród

Przypisy

Bibliografia

• Stanisław Ciołczyk: Siersza. [dostęp 2014-06-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-05-28)].
• Stanisław Ciołczyk: ZARYS HISTORII SIERSZY. wizytowka.pl. [dostęp 2014-06-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-04)].
• Parafia Niepokalanego Serca NMP w Trzebini Sierszy. [dostęp 2014-06-09].

Linki zewnętrzne

• Siercza (1), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. X: Rukszenice – Sochaczew, Warszawa 1889, s. 597 .