Sardela europejska

Engraulis encrasicolus^[1]

(Linnaeus, 1758)

Systematyka

Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

promieniopłetwe

Rząd

śledziokształtne

Rodzina

sardelowate

Rodzaj

Engraulis

Gatunek

sardela europejska

Synonimy

Anchoa guineensis (Rossignol & Blache, 1961)
Anchoviella guineensis Rossignol & Blache, 1961
Clupea encrasicolus Linnaeus, 1758
Engraulis amara Risso, 1827
Engraulis argyrophanus Valenciennes, 1848
Engraulis encrasicholus (Linnaeus, 1758)
Engraulis encrasicholus atlanticus Pusanov & Zeeb 1926
Engraulis encrasicholus maeoticus Pusanov & Zeeb 1926
Engraulis encrasicholus ponticus Aleksandrov, 1927
Engraulis encrasicholus symaetensis Dulzetto 1938
Engraulis encrasicolus russoi Dulzetto, 1947
Engraulis encrassicolus (Linnaeus, 1758)
Engraulis engrasicholus (Linnaeus, 1758)
Engraulis engrasicolus (Linnaeus, 1758)
Engraulis guineensis (Rossignol & Blache, 1961)
Engraulis meletta Cuvier, 1829
Engraulis russoi Dulzetto, 1947
Engraulis vulgaris Nilsson, 1832
Engraulus encrasicholus (Linnaeus, 1758)

Kategoria zagrożenia (CKGZ)^[2]

najmniejszej troski

Multimedia w Wikimedia Commons

Sardela europejska^[3], chamsa^[3], sardela^[4] (Engraulis encrasicolus) – gatunek morskiej ryby z rodziny sardelowatych (Engraulidae).

Występowanie

Wody pelagialne wschodniego Atlantyku, od Norwegii do południowych krańców Afryki. Z racji swego upodobania do ciepłej wody (ok. 12–18 °C) jest rzadko spotykana w Bałtyku. Najczęściej pojawia się w basenie Morza Śródziemnego, Czarnego, Oceanu Atlantyckiego (wybrzeża Maroka, Hiszpanii i Portugalii).

Morfologia

Niewielka, dość oścista ryba osiągającą długość około 15 cm, czasem do 20 cm. Bardzo wydłużone i bocznie ścieśnione ciało, niepiłkowana krawędź brzucha. Otwór gębowy w położeniu dolnym, bardzo szeroki, sięgający tylnej krawędzi oka. Górna szczęka – długa i spiczasta. Brak powiek tłuszczowych na oku i linii bocznej. Płetwa grzbietowa z 15–18 miękkimi promieniami, zaczyna się pośrodku odległości pomiędzy końcem pyska a nasadą płetwy ogonowej. W płetwie odbytowej 20–26 promieni miękkich. Nasada płetw brzusznych wysunięta przed płetwę grzbietową. Na nasadzie trzona ogonowego dwie duże łuski. Grzbiet zielony lub zielononiebieski, boki i strona brzuszna jasnosrebrzysta. Wzdłuż boków biegnie długa, szaroniebieska, srebrzyście lśniąca wstęga zanikająca z wiekiem ryby.

Tryb życia

Stadna ryba strefy otwartej wody, ciągnąca latem w pobliże wybrzeży, skąd okresowo wchodzi również do wód słonawych. W Atlantyku podejmuje późną wiosną wędrówkę pokarmową na północ, w kierunku wybrzeży, powracając jesienią na południe, gdzie zimuje prawdopodobnie w głębszych warstwach wody.

Dojrzałość płciową uzyskuje w wieku 2 lat przy długości 9–12 cm. Tarło, zależnie od zamieszkiwanego rejonu, odbywa się w różnych porach: od czerwca do września (Morze Śródziemne), od maja do sierpnia (Morze Czarne). Owalna, swobodnie unosząca się w wodzie ikra składana jest porcjami w czasie długo ciągnącego się tarła. Maksymalna liczba składanych przez samicę jaj wynosi 20 000 sztuk. Po 2–4 dniach od złożenia wylęgają się larwy długości ok. 3 mm.

Znaczenie gospodarcze

Gatunek o dużym znaczeniu gospodarczym. Przetwory z sardeli europejskiej określane są francuską nazwą anchois (wym. pol. ãszuạ).

Zobacz też

ryby Polski

Przypisy

↑ Engraulis encrasicolus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ Engraulis encrasicolus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
↑ ^a ^b G. Nikolski: Ichtiologia szczegółowa. Tłum. Franciszek Staff. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1970.
↑ Stanisław Rutkowicz: Encyklopedia ryb morskich. Gdańsk: Wydawnictwo Morskie, 1982. ISBN 83-215-2103-7.

Bibliografia

Engraulis encrasicolus. (ang.) w: Froese, R. & D. Pauly. FishBase. World Wide Web electronic publication. fishbase.org [dostęp 22 marca 2009]
Mały słownik zoologiczny: ryby. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1976.
Fritz Terofal, Claus Militz: Ryby morskie. Warszawa: GeoCenter, 1996. ISBN 83-7129-306-2.