Ryszard Taedling

Ryszard Taedling
Data i miejsce urodzenia

2 stycznia 1938
Konin

Data śmierci

2021

Zawód, zajęcie

dziennikarz, publicysta, dramaturg, tłumacz

Ryszard Taedling (ur. 2 stycznia 1938 w Koninie, zm. 2021[1] ) – polski dziennikarz, dramaturg i tłumacz żydowskiego pochodzenia, ocalony z Holocaustu, po marcu 1968 na emigracji w Danii.

Życiorys

Syn Bolesława Taedlinga[2].

W czasie okupacji niemieckiej przebywał w getcie w Ostrowcu Świętokrzyskim[3]. Jako pięciolatek został przemycony z getta w koszu ziemniaków. Jego rodzice musieli wybrać, którego z dwóch synów uratować[4]. Po ucieczce z getta ukrywał się po aryjskiej stronie, zatajając żydowską tożsamość. Tak udało mu się doczekać wyzwolenia[3].

W 1957 zdał maturę w V Liceum Ogólnokształcącym im. Augusta Witkowskiego w Krakowie. W latach 1959–1968 pracował jako dziennikarz i recenzent kulturalny w redakcji Dziennika Polskiego w Krakowie[2][5][6]. Publikował m.in. recenzje teatralne[7][8][9], podpisywane często skrótem „taed” lub „(taed)”[7]. Pisywał także do Przekroju[10]. Współtworzył teksty dla kabaretu Piwnica pod Baranami. Wraz z Jerzym Vetulanim i Jerzym Mikułowskim Pomorskim założył w Piwnicy „Sekcję Geniuszy”[11]. Był inwigilowany przez funkcjonariuszy Milicji Obywatelskiej w związku z „utrzymywaniem kontaktów z cudzoziemcami z państw zachodnich oraz częstymi wyjazdami za granicę”[2].

W następstwie antysemickiej nagonki marca 1968 w Polsce wyjechał do Danii, gdzie uzyskał status uchodźcy politycznego[5]. Pracował jako dramaturg w Kopenhadze i w Aarhus: w Radioteatret (1971–1986) i Teatrze Królewskim(inne języki) (1983–1989), jako dramaturg niezależny (1989–1997), w kopenhaskim Husets Teater(inne języki) (od 1997), oraz w Aarhus Teater(inne języki) (od 1998). Przełożył na język duński słuchowisko Andrzeja Mularczyka Z głębokości wód (1990)[12].

Przypisy

  1. Dotarła do nas smutna wiadomość, że... - Piwnica pod Baranami [online], facebook.com [dostęp 2024-04-25]  (pol.).
  2. a b c Materiały operacyjne Komendy Wojewódzkiej Milicji Obywatelskiej Kraków sygn. 5488/1965. ipn.gov.pl. [dostęp 2021-06-15].
  3. a b Ryszard Taedling. ushmm.org. [dostęp 2021-06-15].
  4. Ryszard Taedling: Den udvalgte. politiken.dk, 24 marca 2004. [dostęp 2021-06-15].
  5. a b Ryszard Taedling. teaterleksikon.lex.dk, 9 lipca 2012. [dostęp 2021-06-15].
  6. Urszula Lisowska-Kożuch: „Dziennik Polski” w latach 1945–1970. Problematyka książki i jej upowszechniania. Katowice: 2007.
  7. a b Słownik pseudonimów pisarzy polskich XV w. – 1970 r.. T. III. Wrocław–Warszawa–Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich Wydawnictwo, 1996, s. 333.
  8. Ryszard Taedling. Rozkoszne piekło. „Dziennik Polski”. 71, 23 marca 1968. 
  9. Ryszard Taedling. Straszmy się!. „Dziennik Polski”. 67, 20 marca 1965. 
  10. Ryszard Taedling – Archiwum Przekroju. przekroj.pl. [dostęp 2021-06-15].
  11. Julia Kalęba: Papież do profesora: - Posiwiałeś... Vetulani: - Nawet czarna owca bieleje. gazetakrakowska.pl, 24 listopada 2017. [dostęp 2021-06-15].
  12. Fra vandenes dyd (Z głębokości wód). Polska Bibliografia Literacka. [dostęp 2021-05-16].