Rezydencja metropolitów Bukowiny i Dalmacji

Rezydencja metropolitów bukowińskich i dalmackich w Czerniowcach^[1][a]

Obiekt z listy światowego dziedzictwa UNESCO
Państwo	Ukraina
Obwód	czerniowiecki
Typ	kulturowy
Spełniane kryterium	II, III, IV
Numer ref.	1330
Region[b]	Europa i Ameryka Północna
Historia wpisania na listę
↑ Oficjalna nazwa wpisana na listę UNESCO ↑ Oficjalny podział dokonany przez UNESCO

Gmach rezydencji metropolitów Bukowiny i Dalmacji w Czerniowcach – dawna siedziba prawosławnych metropolitów Bukowiny i Dalmacji, jak również prawosławnego seminarium duchownego w Czerniowcach, zabytek architektury XIX-wiecznego historycyzmu wpisany na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. Od 1955 siedziba uniwersytetu.

Historia

Kompleks rezydencji i seminarium duchownego został wzniesiony w latach 1864–1882 na miejscu poprzedniego domu metropolitalnego, dzięki staraniom metropolity Bukowiny i Dalmacji Eugeniusza. On też w 1864 położył kamień węgielny pod budowę obiektu. Autorem projektu budowli był czeski architekt, akademik architektury Josef Hlávka^[2]. W 1867 rozpoczęto budowę prawego skrzydła kompleksu z seminarium duchownym i cerkwią Trzech Świętych Hierarchów^[3], ukończoną w 1870^[4]. W latach 1877–1880 wnętrze budynku było dekorowane przez wiedeńskiego malarza Carla Jobsta oraz miejscowego artystę Buczewskiego^[3]. W związku z faktem, że w 1871 stan zdrowia Hlavki poważnie się pogorszył, prace przy rezydencji ukończyli jego współpracownik Reinecke oraz polski architekt Feliks Księżarski. W 1880 ukończono prace przy ikonostasach w cerkwi Trzech Świętych Hierarchów oraz w prywatnej kaplicy metropolitów^[4]. Dwa lata później metropolita Bukowiny Sylwester wyświęcił cerkiew Trzech Świętych Hierarchów oraz domową cerkiew metropolitów^[5]. Obiekt wzniesiono w całości z materiałów dostępnych na terenie Bukowiny, analogicznie postąpiono przy dekoracji wnętrz. Użyto w tym celu drewna z lasów należących do metropolii oraz pozyskiwanego na miejscu kamienia, w tym alabastru^[4].

W 1945 rezydencja otrzymała status zabytku, zaś od 1955 swoją siedzibę ma w niej Czerniowiecki Uniwersytet Państwowy im. Jurija Fedkowycza (od 1991 – Narodowy)^[6]. W okresie radzieckim cerkiew Trzech Świętych Hierarchów była nieczynna, jednak pracownikom uniwersytetu w Czerniowcach udało się uratować przed zniszczeniem pierwotną dekorację malarską i ikonostas świątyni. Po 1991 budowlę przywrócono do użytku liturgicznego^[5].

Architektura

Rezydencja metropolitów Bukowiny i Dalmacji wzniesiona została w eklektycznym stylu łączącym przede wszystkim elementy neobizantyjskie i neoromańskie^[2]. W architekturze budowli wskazywane są również elementy architektury mauretańskiej, jako inspirację dla wyglądu rezydencji wskazuje się Alhambrę^[4]. Wielość stylów według UNESCO jest równocześnie obrazem siły kulturalnego oddziaływania Cerkwi prawosławnej w Austro-Węgrzech oraz panującej w tym kraju tolerancji religijnej, pokazuje tożsamość Cerkwi w państwie Habsburgów^[6].

Kompleks rezydencji składa się z trzech części^[2]. W korpusie głównym rozmieszczone były pokoje i kancelaria metropolity, kancelaria konsystorza oraz obszerne sale przeznaczone na posiedzenia duchowieństwa metropolii Bukowiny i do przyjmowania gości^[7]. Jedną z nich jest Sala Marmurowa (dawniej Synodalna) otoczona kolumnową galerią i wyłożona marmurem. Na ścianach sali znajdowały się freski przedstawiające postacie i sceny związane z prawosławiem i jego obecnością na Bukowinie, jak również galeria portretów prawosławnych metropolitów Bukowiny i Dalmacji. Nie wszystkie freski przetrwały; wiele z nich uległo zniszczeniu podczas pożaru^[7] w 1942^[6]. W sali znajduje się wielki żyrandol ze 120 świecami i cztery mniejsze z 32 świecami każdy^[7]. W niezmienionej postaci zachowała się natomiast Sala Czerwona, dawniej przeznaczona na posiedzenia Synodu eparchii^[7]. Częścią głównego korpusu rezydencji jest również prywatna cerkiew metropolity, nosząca wezwanie św. Jana Suczawskiego^[7].

Prawe skrzydło rezydencji metropolity mieścił seminarium duchowne oraz Wydział Teologiczny Uniwersytetu w Czerniowcach z neobizantyjską, pięciokopułową cerkwią Trzech Świętych Hierarchów^[3]. Ryzality seminarium zwieńczone są szczytami schodkowymi^[3]. We wnętrzu cerkwi znajdują się malowidła przedstawiające Narodzenie Pańskie, Zmartwychwstanie Pańskie i Zstąpienie Świętego Ducha oraz wizerunku Ewangelistów^[3].

W lewym skrzydle rezydencji mieściły się szkoła psalmistów, muzeum metropolitalne, pokoje gościnne, a od 1929 fabryka świec^[8]. Ta część budynku potocznie nazywana była „Monasterem”, gdyż twórcy budowli pierwotnie zakładali, że zamieszkają w niej mnisi służący przy metropolicie Bukowiny oraz duchowieństwo katedralnego soboru Zstąpienia Ducha Świętego w Czerniowcach. Na ich potrzeby urządzono kaplicę św. Jana Chrzciciela. Tutaj również działała pierwsza na Bukowinie drukarnia rumuńska założona przez metropolitę Sylwestra^[4].

Przypisy