Przemiana pokoleń

 Ten artykuł od 2023-01 zawiera treści, przy których brakuje odnośników do źródeł.
Należy dodać przypisy do treści niemających odnośników do źródeł. Dodanie listy źródeł bibliograficznych jest problematyczne, ponieważ nie wiadomo, które treści one uźródławiają.
Sprawdź w źródłach: Encyklopedia PWN • Google Books • Google Scholar • Federacja Bibliotek Cyfrowych • BazHum • BazTech • RCIN • Internet Archive (texts / inlibrary)
Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tego artykułu.
Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.
Przemiana pokoleń w cyklu rozwojowym rdzy zbożowej (Puccinia graminis Pers.)

Przemiana pokoleń, heterogeneza[1] – cykl życiowy (rozwojowy), w którym pokolenie rozmnażające się płciowo występuje na przemian z pokoleniem rozmnażającym się bezpłciowo. Oba pokolenia (fazy) często różnią się morfologią. Niekiedy występuje u nich także przemiana faz jądrowych, czyli regularnym cyklicznym następowaniem po sobie faz rozwojowych o haploidalnej (między mejozą i zapłodnieniem) i diploidalnej liczbie chromosomów (między zapłodnieniem i mejozą)[1].

Organizmy jednokomórkowe

Organizmy jednokomórkowe rozwinęły przemianę pokoleń na dwa sposoby:

  • U jednych podstawową formą życiową pozostały komórki haploidalne (posiadające jeden zestaw genów). Gamia zachodzi u nich co pewien czas w celu zróżnicowania materiału genetycznego. Jednak powstający organizm diploidalny nie jest długotrwałą formą życiową i od razu zachodzi mejoza, w której powstają cztery komórki haploidalne, które dojrzewając stają się zdolne do rozmnażania bezpłciowego. Taki sposób przemiany pokoleń nazywa się cyklem rozwojowym z mejozą postgamiczną.
  • U drugich zaś organizmów, podstawową formą życiową są komórki diploidalne. Mejoza ma na celu zredukowanie materiału genetycznego – powstają po niej krótko żyjące organizmy haploidalne, które natychmiast łączą się w zygotę, która przekształca się w żywy organizm zdolny do rozmnażania płciowego. Taki sposób przemiany pokoleń nazywa się cyklem rozwojowym z mejozą pregamiczną.

Glony, grzyby, rośliny

Przemiana pokoleń występuje powszechnie u glonów, grzybów oraz roślin. Często nie jest jednak łatwa do zaobserwowania z uwagi na mikroskopijne rozmiary jednego z dwóch pokoleń. W trakcie heterogenezy u roślin lądowych obserwuje się naprzemienne występowanie haploidalnego gametofitu oraz diploidalnego sporofitu[1], przy czym u roślin niższych (mszaki) stadium dominującym jest samożywny gametofit, natomiast u roślin naczyniowych stadium dominującym (długością trwania i wielkością) jest samożywny sporofit. W przypadku roślin wyższych sporofit jest trwały i zazwyczaj produkuje w ciągu swego życia wiele pokoleń haploidalnych. Największe sporofity wytwarzają najwyższe drzewa – sekwoje.

Faza haploidalna kończy się z chwilą syngamii, czyli połączenia haploidalnych gamet i rozpoczęcia fazy diploidalnej. Faza diploidalna kończy się mejozą, w wyniku której powstają haploidalne spory/zarodniki.

Zwierzęta

Przemiana pokoleń występuje także u zwierząt (np. płazińce, skorupiaki, owady), łączy się zazwyczaj z partenogenezą (np. u mszyc), poliembrionią lub pedogenezą.

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ a b c Encyklopedia Audiowizualna Britannica: Biologia. Poznań: Wydawnictwo Kurpisz S.A., 2006, s. 110–111. ISBN 978-83-60563-11-3.

Bibliografia

  • Jacek Balerstet, Waldemar Lewiński, Jan Prokop, Karol Sabath, Grażyna Skirmuntt: Biologia 1. Liceum Ogólnokształcące (zakres rozszerzony). Gdynia: Operon, 2005.
  • Britannica: science/alternation-of-generations
  • SNL: generasjonsveksling_-_zoologi
  • Catalana: 0221348