Powiat jeleniogórski

Ten artykuł dotyczy powiatu w latach 1945–1975. Zobacz też: wspóczesny powiat karkonoski, istniejący w latach 1999–2020 pod nazwą powiat jeleniogórski.
Powiat jeleniogórski
powiat
1945–1975
Państwo

 Polska

Województwo

wrocławskie

Data powstania

1945

Data likwidacji

1 czerwca 1975

Siedziba

Jelenia Góra

Powierzchnia

677[1] km²

Populacja (1974)
• liczba ludności


86,300[1]

• gęstość

127 os./km²

brak współrzędnych

Powiat jeleniogórski – dawny polski powiat istniejący w latach 1945–1975, poprzednik obecnego powiatu karkonoskiego (woj. dolnośląskie). Jego ośrodkiem administracyjnym była Jelenia Góra. Powiat wchodził w skład województwa wrocławskiego.

Historia w okresie pruskim

Poprzednikiem powiatu jeleniogórskiego był niemiecki powiat Hirschberg im Riesengebirge (1741–1945)[2]. Od 1816 roku powiat znajdował się w prowincji Śląsk w rejencji dzierżoniowskiej[3], z którą w 1820 roku, został włączony do rejencji legnickiej (niem. Regierungsbezirk Liegnitz), powiat jeleniogórski znajdował się w jej granicach aż do 1945 roku[4]. W czasach pruskich, nosił on nazwy Kreis Hirschberg (pol. powiat Jelenia Góra), a od 1927 r. Landkreis Hirschberg im Riesengebirge (pol. powiat ziemski Jelenia Góra w Karkonoszach)[5]. W latach 1919–1938 i 1941–1945 powiat należał do prowincji Dolny Śląsk, która dwukrotnie tworzona była poprzez podział prowincji Śląsk na dwie prowincje: Dolny i Górny Śląsk[6].

Powiat pod administracją polską

Powiat jeleniogórski powołano po II wojnie światowej na terenie tzw. Ziem Odzyskanych (tzw. II okręg administracyjny – Dolny Śląsk). 28 czerwca 1946 r. wszedł w skład nowo utworzonego woj. wrocławskiego[7][8].

Podział administracyjny:[9][10][11][12][13]

Miasta (1945–75)

Osiedla (1954–72)

Gminy: (1946–54 i (1973–75)

  • Janowice Wielkie
  • Jeżów Sudecki
  • Karpacz (do 1954)
  • Karpniki (do 1954)
  • Łomnica (do 1954)
  • Mysłakowice (od 1973)
  • Piechowice (do 1954)
  • Podgórzyn (od 1973)
  • Siedlęcin (do 1954)
  • Sobieszów (do 1954)
  • Stara Kamienica

Po reformie administracyjnej w 1975 roku terytorium powiatu weszło w skład nowego województwa jeleniogórskiego[14].

W związku z reformą administracyjną z 1999 roku przywrócono współczesny powiat jeleniogórski[15], który z dniem 1 stycznia 2021 w celach marketingowych zmienił nazwę na karkonoski[16].

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ a b Polska. Zarys encyklopedyczny. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1974.
  2. ↑ Landkreis Hirschberg i. Rsgb. [online] [dostęp 2020-06-20]  (niem.).
  3. ↑ Verordnung zur Eintheilung des preußischen Staats nach seiner neuen Begrenzung.
  4. ↑ Walther Hubatsch (Hrsg.): Grundriß zur deutschen Verwaltungsgeschichte 1815–1945. Reihe A: Preußen. Band 4: Dieter Stüttgen: Schlesien. Johann-Gottfried-Harder-Institut, Marburg/Lahn 1976
  5. ↑ Verordnung über die Neugliederung von Landkreisen vom 1. August 1932. In: Preußisches Staatsministerium (Hrsg.): Preußische Gesetzessammlung. Berlin 1932, Kreisreform im Regierungsbezirk Liegnitz
  6. ↑ Ryszard Kaczmarek, Górny Śląsk podczas II wojny światowej. Między utopią niemieckiej wspólnoty narodowej a rzeczywistością okupacji na terenach wcielonych do Trzeciej Rzeszy. Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2006
  7. ↑ Dz.U. z 1946 r. nr 28, poz. 177
  8. ↑ Na podstawie ustawy z dnia 11 września 1944 o organizacji i zakresie działania rad narodowych (Dz.U. z 1944 r. nr 5, poz. 22) oraz dekretu z 23 listopada 1944 o organizacji i zakresie działania samorządu terytorialnego (Dz.U. z 1944 r. nr 14, poz. 74)
  9. ↑ Spis sumaryczny w 1946
  10. ↑ Alfabetyczny wykaz gmin Rzeczypospolitej Polski według stanu z dnia 1.I.1949 r. Główny Urząd Statystyczny
  11. ↑ Wykaz Gromad Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej według stanu z dnia 1.VII 1952 r., PRL, GUS, Warszawa
  12. ↑ Dz.U. z 1972 r. nr 49, poz. 312
  13. ↑ Uchwała Nr XIX/109/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej we Wrocławiu z dnia 13 grudnia 1972 w sprawie utworzenia gmin w województwie wrocławskim (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej we Wrocławiu z dnia 15 grudnia 1972, Nr 8, Poz. 165)
  14. ↑ Dz.U. z 1975 r. nr 16, poz. 91
  15. ↑ Dz.U. z 1998 r. nr 103, poz. 652 – Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów.
  16. ↑ Rozporządzenie Rady Ministrów w sprawie zmiany nazwy powiatu jeleniogórskiego na powiat karkonoski (Dz.U. z 2020 r. poz. 1331).
  • p
  • d
  • e
Powiat jeleniogórski (1946–1975)
Przynależność wojewódzka
  • woj. wrocławskie
Miasta (1945–75)
Osiedla (1954–72)
Gminy wiejskie
(1945–54 i 1973–75)
  • Janowice Wielkie
  • Jeżów Sudecki
  • Karpacz (do 1954)
  • Karpniki (do 1954)
  • Łomnica (do 1954)
  • Mysłakowice (od 1973)
  • Piechowice (do 1954)
  • Podgórzyn (od 1973)
  • Siedlęcin (do 1954)
  • Sobieszów (do 1954)
  • Stara Kamienica
  • Szklarska Poręba (do 1954)
Gromady (1954–72)
  • Czarne (1954–59)
  • Dziwiszów (1954–61)
  • Janowice Wielkie (1960–72)
  • Janowice Wielkie I (1954–59)
  • Janowice Wielkie II (1954–59)
  • Jeżów Sudecki (1954–72)
  • Karpacz (1954)
  • Karpniki (1954–72)
  • Kopaniec (1954–59)
  • Kostrzyca (1954–72)
  • Łomnica (1954–72)
  • Maciejowa (1954–61)
  • Miłków (1954–72)
  • Mysłakowice (1954–56)
  • Piechowice I (1954–55)
  • Piechowice II (1954–61)
  • Podgórzyn (1954–72)
  • Rybnica (1954–59)
  • Siedlęcin (1954–59)
  • Sobieszów (1954)
  • Sosnówka (1954–59)
  • Stara Kamienica (1954–72)
  • Szklarska Poręba (1954)
  • Ścięgny (1954–59)
  • Wojcieszyce (1954–72)