Pogorzela

Ten artykuł dotyczy miasta w woj. wielkopolskim. Zobacz też: Pogorzela - wieś w woj. opolskim, w pow. brzeskim, w gminie Olszanka.
Pogorzela
miasto w gminie miejsko-wiejskiej
Ilustracja
Ratusz
Herb
Herb
Państwo

 Polska

Województwo

 wielkopolskie

Powiat

gostyński

Gmina

Pogorzela

Prawa miejskie

przed 1458

Burmistrz

Daria Wyzuj

Powierzchnia

4,4[1] km²

Populacja (30.12.2017)
• liczba ludności
• gęstość


2098[2]
481,1 os./km²

Strefa numeracyjna

+48 65

Kod pocztowy

63-860

Tablice rejestracyjne

PGS

Położenie na mapie gminy Pogorzela
Mapa konturowa gminy Pogorzela, blisko centrum u góry znajduje się punkt z opisem „Pogorzela”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „Pogorzela”
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego
Mapa konturowa województwa wielkopolskiego, na dole znajduje się punkt z opisem „Pogorzela”
Położenie na mapie powiatu gostyńskiego
Mapa konturowa powiatu gostyńskiego, po prawej znajduje się punkt z opisem „Pogorzela”
Ziemia51°49′20″N 17°13′50″E/51,822222 17,230556
TERC (TERYT)

3004064

SIMC

0954580

Urząd miejski
Rynek 1
63-860 Pogorzela
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa

Pogorzela (niem. Pogorschella, następnie Brandenstein) – miasto w woj. wielkopolskim, w powiecie gostyńskim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Pogorzela[3].

Według danych z 31 grudnia 2017 r. miasto liczyło 2098 mieszkańców[4]. W latach 2002-2017 liczba mieszkańców wzrosła o 6,8%.

Pogorzela uzyskała lokację miejską przed 1458 rokiem[5].

Położenie

Pogorzela położona jest na zachodnim skraju Wysoczyzny Kaliskiej[6], w obszarze źródłowym strumieni Rdęca i Pogona[7], na skrzyżowaniu dróg Krotoszyn-Gostyń i Koźmin-Krobia, przy nieczynnej linii kolejowej Koźmin-Piaski (stacja kolejowa Pogorzela), około 14 km na południowy wschód od Gostynia, około 18 km na północny zachód od Krotoszyna[6].

Demografia

  • Piramida wieku mieszkańców Pogorzeli w 2014 roku[2].


Historia

Wzmiankowane po raz pierwszy na początku XV wieku. Miasto było wówczas własnością Wczelów-Pogorzelskich. W czasie wojny trzynastoletniej Pogorzela wystawiła w 1458 roku 4 pieszych na odsiecz oblężonej polskiej załogi Zamku w Malborku[8]. W XVI w. przez jakiś czas było ośrodkiem luteranizmu, jako syn miejscowego duchownego w 1577 r. urodził się Samuel Dambrowski. Szybszy rozwój Pogorzeli nastąpił dopiero w wieku XVIII (głównie rzemiosło).

W czasie zaboru pruskiego Pogorzela należała do powiatu Krotoszyn (1793-1919)[9]. Według spisu urzędowego z 1837 roku miasto liczyło 1326 mieszkańców, którzy zamieszkiwali 168 dymów (domostw)[9].

Podczas powstania wielkopolskiego sformowano tu ochotniczą kompanię, która później brała udział w walkach pod Rawiczem. W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do woj. leszczyńskiego[6], do 1975 roku znajdowało się w powiecie krotoszyńskim, a od 1999 w powiecie gostyńskim.

Zabytki

Kościół św. Michała Archanioła późnobarokowy, zbudowany w latach 1778-1785

Inne obiekty turystyczne

  • ratusz z XIX wieku[11]. Na elewacji umieszczono tablicę pamiątkową ku czci ofiar hitleryzmu,
  • zachowana w kościele płyta nagrobna Jadwigi z Kąkolewa Pogorzelskiej, wykonana z piaskowca, przyozdobiona stojącą postacią zmarłej, prawdopodobnie wykuta w 1588 roku[7],
  • stodoły miejskie, konstrukcji szachulcowej, wypełnianej gliną, z dachami w większości pokrytymi strzechą[11],
  • wiatrak-koźlak z 1870 roku[6],
  • cmentarz z grobami powstańców wielkopolskich.

W Pogorzeli znajdowała się niegdyś synagoga[7], wybudowana w drugiej połowie XIX wieku, przed 1887 rokiem, przy ulicy Kotkowiaka. Została zdewastowana podczas II wojny światowej, a po wojnie przebudowana na mieszkania i aptekę[12].

Przypisy

  1. ↑ Bank Danych Regionalnych – Strona główna. GUS. [dostęp 2010-09-14]. (pol.).
  2. ↑ a b Pogorzela w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-01-12] , liczba ludności w oparciu o dane GUS.
  3. ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
  4. ↑ Ludność. Stan i struktura ludności oraz ruch naturalny w przekroju terytorialnym. Stan w dniu 31 XII 2014 r. (3,73 MB), Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 2015, s. 107, ISSN 2083-3342 [dostęp 2016-01-02] [zarchiwizowane z adresu 2015-09-30] .
  5. ↑ Robert Krzysztofik, Lokacje miejskie na obszarze Polski. Dokumentacja geograficzno-historyczna, Katowice 2007, s. 60-61.
  6. ↑ a b c d Jan Maj, Alicja Dziewulska: Krotoszyn: mapa topograficzna Polski. Wydanie turystyczne. Warszawa: Państwowe Przedsiębiorstwo Geodezyjno-Kartograficzne, 1997. ISBN 83-7135-147-X.
  7. ↑ a b c Pogorzela, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VIII: Perepiatycha – Pożajście, Warszawa 1887, s. 506 .
  8. ↑ Kodex dyplomatyczny Wielkiej Polski; Codex diplomaticus Majoris Poloniae zawierający bulle papieżów, nadania książąt, przywileje miast, klasztorów i wsi, wraz z innemi podobnéj treści dyplomatami, tyczącemi się historyi téj prowincyi od roku 1136 do roku 1597; zebrany z materyałow przez Kaźmierza Raczyńskiego byłego Generała W. Polskiego i Marszałka nadwornego koronnego przysposobionych; wydany przez Edwarda Raczyńskiego, Poznań 1840, s. 182.
  9. ↑ a b Leon Plater: Opisanie historyczno-statystyczne Wielkiego Ksie̜ztwa Poznańskiego. Lipsk: Jan Nepomucen Bobrowicz, Ksie̜garnia Zagraniczna (Librairie Étrangère), 1846, s. 248.
  10. ↑ a b c d e Wykaz zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków na terenie województwa wielkopolskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 34. [dostęp 2 stycznia 2016].
  11. ↑ a b c d e f Włodzimierz Łęcki: Wielkopolska. Warszawa: Sport i Turystyka, 1996, s. 385-386. ISBN 83-7079-589-7.
  12. ↑ Synagoga w Pogorzeli (ul. Kotkowiaka 5). [w:] Wirtualny Sztetl [on-line]. Muzeum Historii Żydów Polskich. [dostęp 2021-01-31].

Linki zewnętrzne

  • Pogorzela, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VIII: Perepiatycha – Pożajście, Warszawa 1887, s. 506 .
  • https://osa.archiwa.org/archiwa/PL_2082
  • p
  • d
  • e
Miasta na prawach powiatu
Miasta powiatowe
Miasta gminne

Herb województwa wielkopolskiego

  • p
  • d
  • e
Gmina Pogorzela
  • Siedziba gminy: Pogorzela
Wsie
Kolonia
  • Głuchówek
Osada
  • Nowiny
Osady leśne
Integralne
części wsi

Gmina Pogorzela

  • p
  • d
  • e
Miasta
Gminy miejsko-wiejskie
  • Borek Wielkopolski
  • Gostyń
  • Krobia
  • Pogorzela
  • Poniec
Gminy wiejskie
  • Pępowo
  • Piaski

  • p
  • d
  • e
Powiat krotoszyński (1919–1975)
Przynależność wojewódzka
  • woj. poznańskie (II RP) (1919–39)
  • woj. poznańskie (1945–75)
Miasta (1919–75)
Gminy wiejskie zbiorowe
(1934–54 i 1973–75)
  • Dobrzyca (do 1954)
  • Kobylin
  • Koźmin
  • Krotoszyn
  • Ligota (do 1954)
  • Pogorzela
  • Rozdrażew
  • Zduny
Gromady (1954–72)
  • Baszków (1954–59)
  • Benice (1954–59)
  • Biadki (1954–71)
  • Borzęciczki (1954–59)
  • Bułaków (1954–59)
  • Dobrzyca (1954–55 →)
  • Gorzupia (1954–59)
  • Kobierno (1954–59)
  • Kobylin (1954–72)
  • Koźmin (1958–72)
  • Koźmin-Zachód (1960–71)
  • Koźminiec (1954–55 →)
  • Kromolice (1954–59)
  • Krotoszyn (1971–72)
  • Krotoszyn-Południe (1960–71)
  • Krotoszyn-Północ (1960–72)
  • Krotoszyn Stary (1954–59)
  • Kuklinów (1954–59)
  • Ligota (1954–55 →)
  • Lipowiec (1954–57)
  • Lutogniew (1954–59)
  • Mokronos (1954–59)
  • Nowawieś (1954–61)
  • Orpiszew (1954–71)
  • Pogorzela (1954–72)
  • Rozdrażew (1954–72)
  • Smolice (← 1958)
  • Sośnica (1954–55 →)
  • Staniew (1954–57)
  • Trzebin (1954–55 →)
  • Trzemeszno (1954–58)
  • Wałków (1954–59)
  • Zalesie Wielkie (1954–59)
  • Zduny (1954–72)