Plac Wielkopolski w Poznaniu

Ten artykuł od 2022-08 wymaga modyfikacji na podstawie najświeższych informacji. Niektóre treści są na pewno lub najprawdopodobniej nieaktualne. Artykuł należy zweryfikować, wskazując w przypisach źródła informacji. Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

plac Wielkopolski

Stare Miasto
Widok z wieży Zamku Królewskiego
Państwo	Polska
Miejscowość	Poznań
Poprzednie nazwy	plac Sapieżyński (?–1945)
Położenie na mapie Poznania plac Wielkopolski
Położenie na mapie Polski plac Wielkopolski
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego plac Wielkopolski
52°24′38,0″N 16°55′53,0″E/52,410556 16,931389

Plac Wielkopolski w Poznaniu (daw. plac Sapieżyński) – rozległy, prostokątny plac położony na terenie dawnego przedmieścia Glinki, na północ od Góry Przemysła na Starym Mieście w obrębie osiedla administracyjnego Stare Miasto. Ma powierzchnię 1,54 hektara^[1].

Historia

Od czasów średniowiecznych przedmieście Glinki stanowiło teren cegielniany. W XVII i XVIII wieku funkcjonowała tu strzelnica bractwa kurkowego. W 1786 Jan Geisler nabył ten teren i otworzył jedną z pierwszych kawiarni w Poznaniu. Później ziemie te kupili Sapiehowie, co przyczyniło się do powstania nazwy plac Sapieżyński, po 1945 zmienionej na obecną. W 1800 nastąpiła regulacja placu. Do 1876 w południowej części istniał staw na spiętrzonej Bogdance (dziś płynie w kanale pod placem^[2]). Był on pozostałością po młynie Krotochwila. Dziś jest tu zagospodarowany skwer. Plac był główną areną zdarzeń podczas rozruchów głodowych w 1847^[3].

Plac stanowił miejsce spotkań gejów, tzw. pikietę^[4].

Współczesność

Obecnie większą część placu zajmuje targowisko, codziennie licznie odwiedzane przez Poznaniaków. Wokół targowiska ułożone torowiska tramwajowe tworzą pętlę, używaną wyłącznie w sytuacji awarii lub czasowych zmian w ruchu. Zabytkowa zabudowa wokół placu została w większości całkowicie zniszczona podczas II wojny światowej, ostała się tylko jedna kamienica z początku XX wieku oraz pruski budynek Archiwum Państwowego, dawniej Sądu Nadziemskiego (1879-1882). Reszta pochodzi z lat 1953-1955, kiedy to spójną koncepcję architektoniczną placu opracowali i zrealizowali architekci: Stefan Słoński, Leszek Klause, Henryk Błaszkiewicz i Henryk Kara^[5]. Historyczny układ placu, a zwłaszcza jego połączenie z dzielnicą Św. Wojciech został zniszczony w latach 70. XX wieku na skutek budowy ulicy Solnej w ramach powstającej wtedy Trasy Chwaliszewskiej (obecnie I rama komunikacyjna).

Liczba taksonów drzew jest w obrębie placu większa niż krzewów (2016)^[1].

Architektura socrealistyczna

Obecną, socrealistyczną zabudowę wybrano w drodze konkursu architektonicznego na zabudowę placu oraz przyległej ulicy Działowej. Projekty prezentowano na Regionalnym Pokazie Architektury w Poznaniu w 1952 i w warszawskiej Zachęcie w 1953 (I Krajowa Narada Architektów). Całość założenia zrealizowano w latach 1953-1956, w oparciu o skromne normatywy, co zaowocowało ciasnymi i mało funkcjonalnymi mieszkaniami. Docelowo architektura placu miała łączyć stary Poznań z nowym, a więc zastosowano w elewacjach liczne detale o charakterze historyzującym. Autorami koncepcji byli: Stefan Słoiński, Henryk Błaszkiewicz, Henryk Kara oraz Leszek Klause^[6].

Komunikacja miejska

Przez obszar placu przebiega dwutorowa trasa tramwajowa oraz okazjonalnie użytkowana pętla. Północnym skrajem, w ciągu ulicy Wolnica, wytyczono przebieg linii autobusowych kursujących na zlecenie Zarządu Transportu Miejskiego w Poznaniu. Według stanu na 2 listopada 2021 r.^[7] są to następujące połączenia:

• linie tramwajowe
  • dzienne
    •  3 Franowo ↔ Lechicka/Naramowicka
    •  8 Górczyn PKM ↔ Miłostowo
    •  13 Junikowo ↔ Starołęka PKM
    •  16 Franowo ↔ Osiedle Sobieskiego
    •  17 Ogrody ↔ Starołęka PKM
    •  36 Osiedle Sobieskiego ↔ Plac Wielkopolski (linia specjalna na czas przebudowy ulicy Święty Marcin i Alei Marcinkowskiego^[8])
  • nocne^[9]
    •  201 Osiedle Sobieskiego ↔ Unii Lubelskiej (linia nie kursuje w noce ndz. – pn. i pn. – wt.)
    •  202 Franowo ↔ Osiedle Sobieskiego (kursuje tylko w nocy pt. – sob.)
• linie autobusowe
  • dzienne
    •  160 Garbary PKM ↔ Stary Strzeszyn
    •  163 Garbary PKM ↔ Górczyn PKM
  • nocne^[9]
    •  213 Dębiec PKM ↔ Mogileńska
    •  214 Junikowo ↔ Radojewo
    •  223 Kacza ↔ Zieliniec
    •  224 Boranta ↔ Junikowo PKM^[a]
    •  231 Poznań Główny ↔ Unii Lubelskiej (kursuje tylko w noce ndz. – pn. i pn. – wt.)

Przez plac kursuje także sezonowo (od maja do września) linia turystyczna 0 o trasie Zajezdnia Madalińskiego → Muzeum Głogowska^[b] → plac Wielkopolski → Zajezdnia Madalińskiego, obsługiwana zabytkowym taborem.

Uwagi

Przypisy

Bibliografia

• Poznań - atlas aglomeracji 1:15.000, wyd. CartoMedia/Pietruska & Mierkiewicz, Poznań, 2008, ISBN 978-83-7445-018-8
• Włodzimierz Łęcki, Piotr Maluśkiewicz, Poznań od A do Z, wyd. KAW, Poznań, 1986, ss.107-108, ISBN 83-03-01260-6
• System Informacji Miejskiej na Placu

Linki zewnętrzne

• Zdjęcia socrealistycznej zabudowy placu