Pernilla August

Pernilla August

Pernilla August (2013)
Imię i nazwisko	Mia Pernilla Hertzman-Ericson
Data i miejsce urodzenia	13 lutego 1958 Sztokholm
Zawód	aktorka reżyserka scenarzystka
Współmałżonek	Klas Östergren (1982–1989, rozwód); Bille August (1991–1997, rozwód)
Lata aktywności	od 1975
Multimedia w Wikimedia Commons

Pernilla August, właśc. Mia Pernilla Hertzman-Ericson (ur. 13 lutego 1958^[1] w Sztokholmie) – szwedzka aktorka filmowa i teatralna, reżyserka i scenarzystka. Jedna z wiodących aktorek w Szwecji i długoletnia współpracowniczka reżysera Ingmara Bergmana. Zdobyła nagrodę dla najlepszej aktorki na 45. MFF w Cannes za rolę w filmie Dobre chęci (1992), wyreżyserowanym przez Bille Augusta na podstawie scenariusza Ingmara Bergmana. Największą popularność zdobyła dzięki roli Shmi Skywalker (matki Anakina Skywalkera) w filmach Gwiezdne wojny: część I – Mroczne widmo i Gwiezdne wojny: część II – Atak klonów.

Kariera

Aktorka

Pernilla August urodziła się 13 lutego 1958 w Sztokholmie jako córka Lo Hertzman-Ericsona i Henrietty Palmius-Wallgren. Rozpoczęła swoją przygodę ze sztuką jako dziecko, występując w sztukach w Vår Teater oraz w szkole. Jej profesjonalna kariera aktorska rozpoczęła się w 1975, kiedy reżyser Roy Andersson obsadził ją w niewielkiej roli w filmie Giliap. Po ukończeniu szkoły pracowała przez pewien czas z upośledzonymi umysłowo dziećmi. Następnie od 1979 grała w filmach innych reżyserów m.in. Vilgota Sjömana (wśród nich film o Alfredzie Noblu, 1983) i Lasse Hallströma. Studiowała aktorstwo w Swedish National Academy of Mime and Acting w Sztokholmie (NAMA) w latach 1979–1982. Przed ukończeniem studiów zwróciła na siebie uwagę Ingmara Bergmana, który obsadził ją w swoim filmie Fanny i Aleksander (1982). Zapoczątkowało to dwie dekady współpracy z reżyserem, w tym przy serialu telewizyjnym Dobre chęci (1992), gdzie zagrała matkę Bergmana, Karin Bergman, i poznała swojego drugiego męża, reżysera Billego Augusta, oraz w telewizyjnych produkcjach Intymne zwierzenia (1996) w reżyserii Liv Ullmann i Bergmana.

Zagrała także w dramacie Bo Widerberga Droga węża (1986), jak i jego telewizyjnej produkcji Dzika kaczka (1989) na podstawie sztuki norweskiego dramaturga Henrika Ibsena. Wśród wielu skandynawskich i międzynarodowych filmów z jej udziałem są również Jerozolima (1996) Billego Augusta, Księga Diny (2002) w reżyserii Ole Bornedala, Świt (2003) Björna Runge (za który otrzymała zbiorowego Srebrnego Niedźwiedzia za wybitne osiągnięcie artystyczne na 54. MFF w Berlinie) oraz szwedzko-tajwańska koprodukcja Miss Kicki (2009).

Począwszy od 1981 występowała w kilku sztukach reżyserii Ingmara Bergmana w Królewskim Teatrze Dramatycznym w Sztokholmie (Dramaten). Wcieliła się w rolę Ofelii w Hamlecie (1986) Williama Szekspira, za co otrzymała nagrodę British Drama Magazine za najlepszą kobiecą rolę drugoplanową. Wystąpiła również w A Dream Play (1986) według Augusta Strindberga, jako Nora w Domu lalki (1989) wg Henryka Ibsena oraz jako Hermiona w specjalnej wersji Zimowej opowieści (1994). Zagrała rolę tytułową w spektaklu Maria Stuart (2000) wg Friedricha Schillera i Helene Alving w Ghosts (2002) wg Ibsena. Pracowała także z rosyjskim reżyserem Jurijem Lubimowem przy sztuce Uczta w czasach zarazy (1996) wg Aleksandra Puszkina. W latach 1983–1984 pracowała w Folkteatern í Gävleborg (Teatr Ludowy w Gävleborg) z reżyserem Peterem Oskarsonem. W 2008 zagrała w produkcji scenicznej Stalowe magnolie w Vasateatern w Sztokholmie wraz z Suzanne Reuter, Melindą Kinnaman, Gunillą Nyroos, Lindą Ulvaeus i Cecilią Nilsson.

W wielu krajach anglojęzycznych kojarzona jest najbardziej z rolą Shmi Skywalker, matki Anakina Skywalkera, z produkcji Gwiezdne wojny: część I – Mroczne widmo (1999) i jej kontynuacji Gwiezdne wojny: część II – Atak klonów (2002). Wystąpiła także w amerykańskim serialu przygodowym emitowanym w latach 1992–1996 Kroniki młodego Indiany Jonesa. Wcieliła się również w rolę Maryi Panny w filmie fabularnym Maria, matka Jezusa (1999).

W 2011 po raz kolejny zagrała rolę Shmi Skywalker w trzecim sezonie Gwiezdnych wojen: Wojny klonów – w odcinku „Overlords”, który wyemitowano 28 stycznia. W 2012 wcieliła się w postać Sary Landhag w szwedzkim filmie W interesie narodu.

Zasiadała w jury konkursu głównego na MFF w San Sebastián (2007) oraz w jury sekcji „Horyzonty” na 71. MFF w Wenecji (2014).

Ubiegała się o rolę Franceski Johnson w filmie Co się wydarzyło w Madison County (1995) Clinta Eastwooda. Ostatecznie w postać tę wcieliła się Meryl Streep.

Reżyser

Po jej krótkometrażowym reżyserskim debiucie Time Bomb (Blindgångare) (2005) nakręciła swoją pierwszą pełnometrażową fabułę – dramat Wykluczeni (2010) z udziałem Noomi Rapace i Ola Rapace. Za film ten otrzymała Nagrodę Główną w sekcji „Międzynarodowy Tydzień Krytyki” na 67. MFF w Wenecji oraz Złotego Żuka za najlepszą reżyserię. W październiku 2011 reżyserka przyjęła propozycję kierowania nową duńską produkcją Arvingerne. Serial miał premierę 1 stycznia 2014.

Życie prywatne

Pernilla August urodziła się w Sztokholmie w 1958. Aktorka jest wnuczką pisarza Gurli Hertzman-Ericsona, a jej oryginalne nazwisko to właśnie Hertzman-Ericson. Była aktywna zawodowo również pod nazwiskami Wallgren i Östergren. Wyszła za mąż dwukrotnie i za każdym razem zmieniała nazwisko. Jej pierwszym mężem w 1982 został Klas Östergren, z którym ma córkę scenografkę Agnes Östergren (ur. 1985); małżeństwo zakończyło się rozwodem w 1989. Drugie małżeństwo zostało zawarte w 1991 z reżyserem Billem Augustem, z którym ma dwie córki: Astę August i aktorkę Albe August. To małżeństwo również zakończyło się rozwodem w 1997.

Filmografia

Filmy

Aktorka

Reżyserka

• 2010 Wykluczeni (tyt. oryg. Svinalängorna)
• 2016 Den allvarsamma leken

We własnej osobie

• 1997 Liv Ullmann scener fra et liv
• 2000 Ljuset haller mig sallskap
• 2001 The Beginning: Making 'Episode I'
• 2006 Løven Henrik Ibsen
• 2012 Kalla ingenting försent
• 2013 Więcej niż Bergman (tyt. oryg. Trespassing Bergman)

Głosy

• 2002 Karlsson z dachu (tyt. oryg. Karlsson pa taket) jako Mama
• 2002 Alla älskar Alice jako Skolkulator
• 2005 Dear Mr. Barroso jako ona sama

Scenarzystka

• 2010 Wykluczeni (tyt. oryg. Svinalängorna)

Seriale

Aktorka

• 1984 Hur ska det gå för Pettersson? jako Ingrid
• 1991 Den Goda viljan jako Anna & Aring Bergman
• 1995 En Nämndemans död jako Vanja Holm
• 1999 Offer och gärningsmän jako Pia
• 2007 Forestillinger jako Eva
• 2021–2024 Książęta (tyt. oryg. Young Royals) jako królowa Szwecji – Kristina

Gościnnie

• 1992 Kroniki młodego Indiany Jonesa (tyt. oryg. The Young Indiana Jones Chronicles) (serial TV 1992–1996) jako Mamma
• 1997 Persons parfymeri jako Bodil, KNIP
• 2004 Närbild jako ona sama

Reżyserka

• 2014 Arvingerne

Teatr

Rok	Rola	Sztuka	Reżyser	Teatr
1981	Arbetare	Heliga Johanna från slakthusen		Królewski Teatr Dramatyczny w Sztokholmie
1986	Viktoria	Ett drömspel		Królewski Teatr Dramatyczny w Sztokholmie
	Clotilde, smierć	Ett gästabud i pestens tid		Królewski Teatr Dramatyczny w Sztokholmie
	Ofelia	Hamlet		Królewski Teatr Dramatyczny w Sztokholmie
1987	Snottra, druhna	Thorsten fiskare		Królewski Teatr Dramatyczny w Sztokholmie
	Aktör	Drottningens juvelsmycke Carl Jonas Love Almqvist	Peter Oskarson	Królewski Teatr Dramatyczny w Sztokholmie
1988	Pani Kristina, matka Olofa	Mistrz Olof August Strindberg	Lennart Hjulström	Królewski Teatr Dramatyczny w Sztokholmie
1989	Nora	Dom lalki Henrik Ibsen	Ingmar Bergman	Królewski Teatr Dramatyczny w Sztokholmie
1994	Hermiona	Zimowa opowieść William Shakespeare		Królewski Teatr Dramatyczny w Sztokholmie
1996	Patricia Hamilton	Den siste Yankeen		Królewski Teatr Dramatyczny w Sztokholmie
2000	Maria Stuart	Mary Stuart Friedrich Schiller		Królewski Teatr Dramatyczny w Sztokholmie
2002	Pani Helene Alving	Ghosts Henrik Ibsen		Królewski Teatr Dramatyczny w Sztokholmie

Nagrody

W 2002 została uhonorowana medalem Litteris et Artibus za swoją twórczość.

Wygrane

• 1992: 45. MFF w Cannes – Najlepsza aktorka za film Dobre chęci^[2]
• 1993: Złoty Żuk – Najlepsza aktorka pierwszoplanowa za film Dobre chęci
• 1997: MFF w Valladolid – Nagroda Indywidualna – Najlepsza aktorka za film Intymne zwierzenia
• 1997: MFF w Chicago – Najlepsza aktorka za film Intymne zwierzenia
• 2000: Złoty Żuk – Najlepsza aktorka drugoplanowa za film Där regnbågen slutar
• 2004: 54. MFF w Berlinie – Srebrny Niedźwiedź – Najlepszy zespół aktorski za film Świt
• 2010: 67. MFF w Wenecji – Nagroda Specjalna – Nagroda Tygodnia Krytyki oraz Specjalna nagroda Fundacji im. Christophera D. Smithersa za film Wykluczeni
• 2011: Złoty Żuk – Najlepszy reżyser za film Wykluczeni
• 2015: Robert – Najlepszy serial za Arvingerne

Nominacje

• 2000: Saturn – Najlepsza aktorka drugoplanowa za film Gwiezdne wojny: część I – Mroczne widmo
• 2004: Złoty Żuk – Najlepsza aktorka pierwszoplanowa za film Drobiazgi oraz Najlepsza aktorka drugoplanowa za film Świt
• 2005: Robert – Najlepsza aktorka drugoplanowa za film Dzień i noc
• 2006: Robert – Najlepsza aktorka drugoplanowa za film Drabet
• 2010: MFF w Valladolid – Konkurs „Meeting Point” – Udział w konkursie za film Wykluczeni
• 2011: Złoty Żuk – Najlepsza aktorka pierwszoplanowa za film Miss Kicki oraz Najlepszy scenariusz za film Wykluczeni
• 2013: Złoty Żuk – Najlepsza aktorka pierwszoplanowa za film Call Girl

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Pernilla August w bazie filmweb.pl
• Pernilla August w bazie IMDb (ang.) (ang.)
• Pernilla August w bazie TCM Movie Database (ang.)