Manifest 22 stycznia

Zobacz w Wikiźródłach tekst Manifestu Tymczasowego Rządu Narodowego

Manifest 22 stycznia – manifest wydany 22 stycznia 1863 w Warszawie przez Komitet Centralny Narodowy, ogłaszający wybuch powstania styczniowego, uwłaszczenie chłopów oraz zniesienie pańszczyzny. Autorką Manifestu była Maria Ilnicka.

Historia

Manifest przekształcał Komitet Centralny w Tymczasowy Rząd Narodowy. Do walki przeciw Imperium Rosyjskiemu zostali wezwani wszyscy mieszkańcy przedrozbiorowej Rzeczypospolitej – Polacy, Litwini, Rusini i Żydzi. Ogłoszony w dniu wybuchu powstania styczniowego, manifest nadawał prawa obywatelskie wszystkim mieszkańcom Polski, bez względu na wyznanie, narodowość i pochodzenie społeczne. Dokument znosił pańszczyznę i przyznawał chłopom na własność uprawianą przez nich ziemię, uwłaszczał chłopów. Manifest był kluczowym dokumentem dla procesu emancypacji społecznej i politycznej w Polsce^[1].

Zakładał on powstanie niepodległego państwa i równe prawa dla wszystkich obywateli oraz uwłaszczenie chłopów, cytat^[2] :

Wcielenie w życie postulatów manifestu nadzorowała Żandarmeria Narodowa, np. surowo karząc szlachtę i oficjalistów, wymuszających na chłopach odrabianie zniesionej pańszczyzny lub płacenie czynszu^[3]. Z powodu nieufności do szlachty polskiej, podsycanej przez ziemian, przez większość chłopów manifest z 22 stycznia 1863 został przyjęty z obojętnością a uwłaszczenie z niego wynikające przyjęto z wiarą dopiero od cara Aleksandra II Romanowa, i to jego społeczność wiejska uznała za dobroczyńcę^[4].

Zobacz też

• Złota Hramota

Przypisy

Bibliografia

• Stefan Kieniewicz: Powstanie styczniowe. Warszawa: 1972. ISBN 83-01-03652-4.
• Piotr Korczyński: Zapomniani. Chłopi w Wojsku Polskim. Wyd. 1. Kraków: Znak Horyzont, 2022. ISBN 978-83-240-8535-4.
• Bogusław Pacek, Jan Suliński: Od Napoleona do III RP. Szkice z dziejów 200 lat żandarmerii Wojska Polskiego. Warszawa: 2013. ISBN 978-83-11-12807-1.