Katedra św. Lamberta w Liège

Katedra św. Lamberta
Ilustracja
Katedra w końcu XVIII w., przed jej zburzeniem
Państwo

 Belgia

Prowincja

 Liège

Miejscowość

Liège

Wyznanie

katolickie

Kościół

rzymskokatolicki

Wezwanie

św. Lamberta

Historia
Data zniszczenia

1794–1827

Położenie na mapie prowincji Liège
Mapa konturowa prowincji Liège, u góry znajduje się punkt z opisem „Katedra św. Lamberta”
Położenie na mapie Belgii
Mapa konturowa Belgii, po prawej znajduje się punkt z opisem „Katedra św. Lamberta”
Ziemia50°38′43,8″N 5°34′26,5″E/50,645500 5,574028
Multimedia w Wikimedia Commons

Katedra św. Lamberta – nieistniejąca katedra w Liège w Belgii, wzniesiona na początku VIII w., ok. 1000 r. zastąpiona budowlą romańską, a po pożarze w 1185 r. gotycką. Zburzona w latach 1794–1827.

Historia

Początki katedry sięgają VIII w. Ok. 700 r. w miejscu późniejszej katedry biskup Maastricht, Lambert, został zabity przez przeciwników politycznych. Następca Lamberta na stanowisku biskupim, Hubert, zbudował na tym miejscu martyrium, do którego przeniósł szczątki zamordowanego[1][2][3] (wedle hagiograficznej legendy sam Lambert po śmierci miał zażądać przeniesienia swych szczątków z Maastricht na miejsce śmierci[2]). Kult Lamberta ściągał licznych pielgrzymów[1]. W ciągu VIII w. (prawdopodobnie po śmierci Humberta) miasto Liège stało się główną siedzibą biskupów rezydujących dotąd przede wszystkim w Maastricht[2][4][5]. Martyrium stało się ich katedrą, a w IX w. zostało rozbudowane (o wymiarach po rozbudowie 70 x 23 m)[3]. W 881 katedra została spalona podczas najazdu Normanów, szybko ją jednak odbudowano[2][3].

W końcu X w. biskupi Liège stali się władcami księstwa[1][4], a relikwie św. Lamberta spoczywające w katedrze miały je chronić przed wrogami[1]. Następna przemiana katedry nastąpiła za czasów pierwszego księcia-biskupa Notgera na przełomie X i XI w. Wzniesiono wówczas kolejną budowlę[4][6] w stylu romańskim, długą na niemal 100 m. Szczątki św. Lamberta umieszczono w krypcie pod kościołem[6]. Nowa katedra była budowlą dwuchórową i dwuwieżową i stanowiła wzór dla późniejszej architektury regionu nadmozańskiego[4]. Rozkwitająca w tym okresie szkoła katedralna uczyniła z miasta wiodący ośrodek intelektualny Europy[7].

W nocy z 28 na 29 kwietnia 1185 katedrę niemal całkowicie zniszczył pożar[8][6]. Odbudowę świątyni rozpoczęto wkrótce po tym[8][9]; w 1189 arcybiskup Kolonii Filip z Heinsbergu (pod nieobecność biskupa Liège przebywającego na krucjacie) poświęcił pierwszą jej część (zachodnią), a w 1200 pochowany został tu biskup Albert z Cuyck[8]. Prace trwały jednak dłużej[8][9]. Nowa katedra była budowlą gotycką[4][9], zwieńczoną trzema wieżami[9], z których ostatnią wzniesiono w XV w.[8][9] Nowa świątynia stanęła na planie podobnym do poprzedniej świątyni romańskiej, z rozbudowaną częścią zachodnią[9].

W 1789 na fali wydarzeń wielkiej rewolucji francuskiej mieszkańcy miasta zwrócili się przeciwko władzy biskupa[10] i zadecydowali o zburzeniu katedry, stanowiącej jej symbol. Budynek stał się źródłem materiałów budowlanych i od 1794 był rozbierany[4][10]. Zupełnie zniknął z powierzchni ziemi w 1827, a placowi, który powstał w tym miejscu, nadano nazwę placu św. Lamberta[10].

W miejscu, w którym istniała katedra, od początku XX w. kilkakrotnie prowadzono badania archeologiczne[11][12][13][14][15]. W 2003 otwarto tu muzeum archeologiczne Archéoforum, w ramach którego udostępniane są do zwiedzania podziemia placu z reliktami katedry odkrytymi podczas wykopalisk[16]. Liczne zachowane zabytki z katedry znajdują się także w muzeum Trésor de Liège[17].

Galeria

  • Madonna w kościele Jana van Eycka z ok. 1425, w tle być może wnętrze katedry św. Lamberta
    Madonna w kościele Jana van Eycka z ok. 1425, w tle być może wnętrze katedry św. Lamberta
  • Katedra w połowie XVII w.
    Katedra w połowie XVII w.
  • Katedra w końcu XVIII w.
    Katedra w końcu XVIII w.
  • Fragment ruin katedry na przełomie XVIII i XIX w.
    Fragment ruin katedry na przełomie XVIII i XIX w.
  • Plan pozostałości katedry romańskiej
    Plan pozostałości katedry romańskiej
  • Plan katedry gotyckiej
    Plan katedry gotyckiej
  • Plac św. Lamberta ze słupami symbolicznie wyznaczającymi miejsce dawnej katedry
    Plac św. Lamberta ze słupami symbolicznie wyznaczającymi miejsce dawnej katedry
  • Rzeźbiony kapitel z romańskiej katedry
    Rzeźbiony kapitel z romańskiej katedry

Przypisy

  1. ↑ a b c d Rita T. Tekippe: Lambert of Liège. W: Holy People of the World: A Cross-Cultural Encyclopedia. Phyllis G. Jestice (ed.). Santa Barbara - Denver - Oxford: ABC Clio, 2004, s. 496. ISBN 1-57607-355-6.
  2. ↑ a b c d Catherine Saucier: A Paradise of Priests: Singing the Civic and Episcopal Hagiography of Medieval Liège. Rochester: University of Rochester Press, 2014, s. 15, 96–97, 139, seria: Eastman studies in music. 108. ISBN 978-1-58046-480-2.
  3. ↑ a b c The first catherdral. [w:] Archéoforum de Liège [on-line]. [dostęp 2018-09-25]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-01-11)].
  4. ↑ a b c d e f Liège. W: The Grove Encyclopedia of Medieval Art and Architecture. Colum P. Hourihane (ed.). T. Laarne to Pépin de Huy. Oxford - New York: Oxford University Press, 2012, s. 62–63. ISBN 978-0-19-539536-5.
  5. ↑ A crime scene. [w:] Archéoforum de Liège [on-line]. [dostęp 2018-09-25]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-19)].
  6. ↑ a b c The Notger catherdral. [w:] Archéoforum de Liège [on-line]. [dostęp 2018-09-25]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-19)].
  7. ↑ William W. Kibler: Liège. W: Medieval France. An Encyclopedia. William W. Kibler, Grover A. Zinn, Lawrence Earp, John Bell Hennemann, Jr. (ed.). Abingdon - New York: Routledge, 2016, s. 549. ISBN 978-1-138-06253-5.
  8. ↑ a b c d e Alain Marchandisse: La cathédrale gothique Saint-Lambert à Liège: Apport des sources écrites. W: La cathédrale gothique Saint-Lambert à Liège: une église et son contexte. Benoît Van den Bossche (dir.). Liège: Université de Liège, 2005, s. 22–27, seria: Études et Recherches Archéologiques de l'Université de Liège. 108.
  9. ↑ a b c d e f The Gothic catherdral. [w:] Archéoforum de Liège [on-line]. [dostęp 2018-09-25]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-19)].
  10. ↑ a b c The Liege Revolution. [w:] Archéoforum de Liège [on-line]. [dostęp 2018-09-25]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-19)].
  11. ↑ 1907-1909. [w:] Archéoforum de Liège [on-line]. [dostęp 2018-09-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-19)].
  12. ↑ 1977-1984. [w:] Archéoforum de Liège [on-line]. [dostęp 2018-09-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-01-12)].
  13. ↑ 1990-1995. [w:] Archéoforum de Liège [on-line]. [dostęp 2018-09-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-19)].
  14. ↑ 1999-2003. [w:] Archéoforum de Liège [on-line]. [dostęp 2018-09-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-01-11)].
  15. ↑ Since the opening. [w:] Archéoforum de Liège [on-line]. [dostęp 2018-09-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-18)].
  16. ↑ Presentation. [w:] Archéoforum de Liège [on-line]. [dostęp 2018-09-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-01-12)].
  17. ↑ Les oeuvres majeures du Trésor. [w:] Trésor de Liège [on-line]. [dostęp 2018-09-26].

Linki zewnętrzne

  • Archéoforum de Liège. [dostęp 2018-09-25].
  • Reconstitution de la Cathédrale Notre-Dame-et-Saint-Lambert de Liège.... [dostęp 2018-09-25].
  • Trésor de Liège. [dostęp 2018-09-25].