Język kiriwina

Kiriwina

Obszar

Papua-Nowa Gwinea (Wyspy Trobrianda)

Liczba mówiących

ok. 20 tys.

Pismo/alfabet

łacińskie

Klasyfikacja genetyczna

Status oficjalny

Ethnologue

5 rozwojowy↗

Kody języka

ISO 639-3

kij

IETF

kij

Glottolog

kili1267

Ethnologue

kij

WALS

klv

W Wikipedii

Zobacz też: język, języki świata

Ta strona zawiera symbole fonetyczne MAF. Bez właściwego wsparcia renderowania wyświetlane mogą być puste prostokąty lub inne symbole zamiast znaków Unikodu.

Język kiriwina, także kilivila^[1]^[2]^[3], boyowa^[3]^[4], pol. również język kiriwiński^[5] lub trobriandzki^[4] – język używany przez 20 tys. osób na Wyspach Trobrianda. Należy do grupy języków oceanicznych w ramach rodziny austronezyjskiej.

Ethnologue (wyd. 22) wyróżnia trzy dialekty: kitava, vakuta, sinaketa^[1]. R. Lawton (1995) wyróżnia pięć głównych dialektów z wyspy Kiriwina: kilivila (od którego bierze się nazwa języka), kuboma, luba, kavataria i kaibwagina^[6].

Został udokumentowany w literaturze. Istnieją różne publikacje poświęcone językowi kiriwina i lokalnej kulturze^[7]. W języku polskim wydano opracowanie pt. Kiriwina: język Wysp Trobrianda^[5]. Jest zapisywany alfabetem łacińskim^[1].

System fonetyczny

Samogłoski

	Przednie	Centralne	Tylne
Wysokie	i		u
Środkowe	e		o
Niskie		a

Oprócz powyższych samogłosek istnieje sześć dyftongów: /ai/, /au/, /ei/, /eu/, /oi/ i /ou/.

Spółgłoski

Wyróżnienia między /l/ a /r/ i /l/ a /n/ są niejasne i wymienne.

Akcent

W języku kiriwina akcent pada z reguły na przedostatnią sylabę. Reguła ta sprawdza się w 95%^[8].

Gramatyka

Rzeczowniki

Kilka rzeczowników, zwłaszcza dotyczących krewnych lub części ciała, wymaga użycia afiksów osobowych.

Przykładowe struktury: kada-la – (wuj – jego / jej)

Czasowniki

Rdzeń czasownika występuje zwykle z przedrostkiem i czasami z przyrostkiem.

Liczba

W języku kiriwina występują bardzo rzadkie liczby gramatyczne – potrójna i poczwórna^[5].

Związki frazeologiczne

Kusisu, bala. – Pożegnaj się. (dosł. jesteś, będę odchodzić.)

Przypisy

↑ ^a ^b ^c David M.D.M. Eberhard David M.D.M., Gary F.G.F. Simons Gary F.G.F., Charles D.Ch.D. Fennig Charles D.Ch.D. (red.), Kilivila, [w:] Ethnologue: Languages of the World, wyd. 22, Dallas: SIL International, 2019 [dostęp 2020-06-24] [zarchiwizowane z adresu 2019-06-06] (ang.).
↑ Lawton 1995 ↓.
↑ ^a ^b Senft 1986 ↓, s. 6.
↑ ^a ^b Alfred F.A.F. Majewicz Alfred F.A.F., Języki świata i ich klasyfikowanie, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1989, s. 92, ISBN 83-01-08163-5, OCLC 749247655 (pol.).
↑ ^a ^b ^c Szczerbowski 2002 ↓.
↑ Lawton 1995 ↓, s. 747.
↑ Harald Hammarström, Robert Forkel, Martin Haspelmath, Sebastian Bank: Kiriwina. Glottolog 4.6. [dostęp 2022-09-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-09-10)]. (ang.).
↑ Szczerbowski 2002 ↓, s. 37.

Bibliografia

Gunter Senft: Kilivila: the Language of the Trobriand Islanders. Berlin–New York–Amsterdam: Mouton de Gruyter, 1986, seria: Mouton Grammar Library 3. DOI: 10.1515/9783110861846. ISBN 3-11-010781-3. ISBN 978-3-11-086184-6. OCLC 563598799. (ang.).
Ralph Lawton: Kilivila. W: Darrell T. Tryon (red.): Comparative Austronesian Dictionary: An Introduction to Austronesian Studies. Berlin–New York: Mouton de Gruyter, 1995, s. 747–756, seria: Trends in Linguistics. Documentation 10. DOI: 10.1515/9783110884012. ISBN 3-11-012729-6. ISBN 978-3-11-088401-2. OCLC 868970232. (ang.).
Tadeusz Szczerbowski: Słownictwo Kiriwiny z dzieła Bronisława Malinowskiego ułożone jako leksykon kiriwińsko-polsko i polsko-kiriwiński według pomysłu Krystyny Pisarkowej. W: Krystyna Pisarkowa (red.): Językoznawstwo Bronisława Malinowskiego. T. II. Kraków: Universitas, 2000, s. 113–417. ISBN 83-7052-679-9. OCLC 47222080.
Tadeusz Szczerbowski: Kiriwina: Język Wysp Trobrianda. Kraków: Wydawnictwo Naukowe Akademii Pedagogicznej, 2002, seria: Prace Monograficzne 336. ISBN 83-7271-165-8. OCLC 54702484. [dostęp 2024-04-24].