Icchak Kacenelson

Ḳatsenelson, Yitsḥaḳ

Kacenel'son, Isaak

Kacenelson, Icchak

Data i miejsce urodzenia

1 lipca 1886
Korelicze

Data i miejsce śmierci

1 maja 1944
Auschwitz

Zawód, zajęcie

poeta, dramaturg

Partner

żona Chana (Hanna)

Dzieci

synowie Cwi, Ben-Zion i Beniamin

Multimedia w Wikimedia Commons

Icchak Kacenelson, jid. ‏יצחק קאַצענעלסאָן‎ (ur. 19 czerwca^?/1 lipca 1886 w Koreliczach k. Nowogródka, zm. 1 maja 1944 w Auschwitz) – żydowski poeta i dramaturg tworzący w języku jidysz i hebrajskim, pedagog, tłumacz^[1].

Życiorys

Początkowo wychowywała go babka, mniej więcej od 6 roku życia mieszkał z ojcem Jakubem Beniaminem Kacenelsonem, literatem oraz dyrektorem chederów w Zgierzu i Łodzi, gdzie młody Icchak przez kolejne 6 lat pobierał nauki. Z uwagi na problemy finansowe przerwał naukę i rozpoczął pracę w fabryce włókienniczej. Debiutował w 1904. Do wybuchu II wojny światowej mieszkał w Łodzi, gdzie prowadził prywatną szkołę hebrajską i związał się z grupą Jung Idysz^[2]. W tym czasie tworzył też cieszące się popularnością pieśni, baśnie i utwory sceniczne dla dzieci i młodzieży, zebrane następnie i wydane w 1938.

W czasie okupacji niemieckiej znalazł się w getcie warszawskim, skąd jego żonę Chanę oraz dwóch synów Bencjona i Jomela deportowano w 1942 do obozu zagłady w Treblince. Należał do grupy tworzącej podziemne archiwum getta (Archiwum Ringelbluma)^[2]. Mimo podeszłego wieku i braku broni odmówił ukrycia w bunkrze i zgłosił się z najstarszym synem Cwi do Icchaka Cukiermana, by walczyć. Dołączony do grupy bojowej ŻOB, uczestniczył w powstaniu w getcie. Następnie ukrywał się wraz z synem Cwi po „stronie aryjskiej”. W 1943 dzięki tzw. sprawie Hotelu Polskiego otrzymał paszport Hondurasu, wystawiony przez Grupę Ładosia^[3], i wyjechał wraz z synem do obozu internowania w Vittel we Francji. Stamtąd zostali przetransportowani do obozu w Drancy, a następnie, 1 maja 1944, do obozu zagłady Auschwitz, gdzie tego samego dnia trafili do komory gazowej^[1].

Był starszym bratem pedagoga Berla Kacenelsona.

Icchak Kacenelson został upamiętniony na jednym z kamiennych bloków warszawskiego Traktu Pamięci Męczeństwa i Walki Żydów przy ulicy Stawki. Na jego cześć nazwano także Muzeum Bojowników Getta w kibucu Lochame ha-Geta’ot w Izraelu^[1].

Twórczość

Jest uważany za twórcę nowoczesnego dramatu hebrajskiego. Do najwybitniejszych dzieł Kacenelsona należy hebrajski poemat dramatyczny Ha-Nawi (1922) i powstały w obozie w Vittel poemat w jidysz Dos lid fun ojsgehargetn jidiszn fołk (Pieśń o zamordowanym żydowskim narodzie) – świadectwo Zagłady spisane przez jej świadka i ofiarę, przetłumaczone na język polski w 1986 roku przez Jerzego Ficowskiego. Poemat powstawał przez dziesięć miesięcy, został ukryty w butelce i zakopany w ziemi^[4].

Przypisy

↑ ^a ^b ^c Gilbert Martin. The Routledge Atlas of the Holocaust. books.google.de. [dostęp 2022-10-21].
↑ ^a ^b Kacenelson Icchak | Wirtualny Sztetl [online], sztetl.org.pl [dostęp 2021-10-06] .
↑ JakubJ. Kumoch JakubJ. (red.), Lista Ładosia [online], instytutpileckiego.pl, 24 października 2019, s. 39 [dostęp 2020-03-17] [zarchiwizowane z adresu 2020-09-15] .
↑ Polowanie na awangardę. Zakazana sztuka w Trzeciej Rzeszy – Teksty uzupełniające do wystawy Międzynarodowego Centrum Kultury w Krakowie 19.10.2011-29.01.2012, s. 44.

Bibliografia

Polowanie na awangardę. Zakazana sztuka Trzeciej Rzeszy. Teksty uzupełniające do wystawy w Międzynarodowym Centrum Kultury w Krakowie 19.10.2011-29.01.2012

Linki zewnętrzne

Wiersze Icchaka Kacenelsona na Forum Żydów Polskich. old.fzp.net.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-09-22)].
Free version in Yiddish (with Hebrew letters) of Dos lid funem oysgehargetn yidishn folk
Dzieła Icchaka Kacenelsona w bibliotece Polona

Kontrola autorytatywna (osoba):