Czynnościowa pojemność zalegająca

Czynnościowa pojemność zalegająca (ang. functional residual capacity, FRC) – ilość gazu oddechowego, która pozostaje w drogach oddechowych po zakończeniu spokojnego wydechu. Jest sumą zapasowej objętości wydechowej (ERV) i objętości zalegającej (RV)^[1].

Czynnościowej pojemności zalegającej nie da się zmierzyć podczas zwykłego badania spirometrycznego. W tym celu stosuje się układ zamkniętego spirometru z wykorzystaniem niewchłanialnego gazu wskaźnikowego, zazwyczaj helu. Pacjent oddycha przez kilka minut mieszanką helową, a analizator mierzy stężenie helu w kabinie. Znając początkowe i końcowe stężenia He oraz jego objętość, można obliczyć ze wzoru czynnościową pojemność zalegającą (przy założeniu, że pacjent zaczyna badanie od zwykłego wydechu)^[1].

${\displaystyle FRC={\frac {V_{s}\cdot (He_{p}-He_{k})}{He_{k}}},}$

gdzie:

${\displaystyle FRC}$ – czynnościowa pojemność zalegająca,

${\displaystyle V_{s}}$ – objętość mieszanki helowej w spirometrze,

${\displaystyle He_{p}}$ – stężenie helu na początku badania,

${\displaystyle He_{k}}$ – stężenie helu na końcu badania^[1].

FRC można także określić w bodypletyzmografii. Po zakończeniu spokojnego wydechu poleca się pacjentowi wykonanie forsownego wydechu przy zamkniętym ustniku. Powoduje to spadek objętości płuc i w efekcie spadek ciśnienia w całej kabinie. Na tej podstawie, przy użyciu prawa Boyle’a-Mariotte’a, można obliczyć wartość FRC^[1].

${\displaystyle FRC={\frac {P_{2}\cdot V_{r}}{P_{1}-P_{2}}},}$

gdzie:

${\displaystyle FRC}$ – czynnościowa pojemność zalegająca,

${\displaystyle P_{1}}$ – ciśnienie w jamie ustnej na początku badania,

${\displaystyle P_{2}}$ – ciśnienie w jamie ustnej na końcu badania,

${\displaystyle V_{r}}$ – zmniejszenie objętości płuc^[1].

Przypisy