Chordofony smyczkowe

Ten artykuł od 2011-03 zawiera treści, przy których brakuje odnośników do źródeł. Należy dodać przypisy do treści niemających odnośników do źródeł. Dodanie listy źródeł bibliograficznych jest problematyczne, ponieważ nie wiadomo, które treści one uźródławiają. Sprawdź w źródłach: Encyklopedia PWN • Google Books • Google Scholar • Federacja Bibliotek Cyfrowych • BazHum • BazTech • RCIN • Internet Archive (texts / inlibrary) Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tego artykułu. Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Chordofony smyczkowe – grupa instrumentów muzycznych z grupy chordofonów (instrumentów strunowych), w których struna wprowadzana jest w stan wibracji za pomocą smyczka.

Budowa instrumentu

• smyczek
• pudło rezonansowe
• struny
• mostek zwany też podstawkiem
• gryf z podstrunnicą^[1]

Technika gry

Muzyk grający na instrumencie smyczkowym jedną ręką (prawą u osób praworęcznych) operuje smyczkiem lub w inny sposób pobudza struny, a drugą ręką przyciska struny do podstrunnicy tak je skracając, by wydawały dźwięk o odpowiedniej wysokości. W technikach tradycyjnych i azjatyckim czasem skraca się struny czubkiem palca lub paznokciem bez dociskania struny do podstrunnicy (tzw. technika paznokciowa).

W tradycyjnych technikach smyczkowania, zwłaszcza w Azji, nadal używa się ręcznego napinania włosia smyczka i zmiany napięcia podczas grania dla podkreślania zmian dynamicznych i ekspresyjnych, np. w grze na kemanczach.

Smyczkowanie

 Zobacz też: Kategoria:Smyczkowanie.

Istnieją różne rodzaje prowadzenia smyczka, czyli smyczkowania, wywodzące się z praktyki wykonawczej muzyki europejskiego renesansu i baroku^[2].

• legato – płynne przesuwanie smyczka po strunie
• staccato – oddzielne zaznaczanie smyczkiem każdego dźwięku przerywanym ruchem smyczka
• detaché – staccato wykonywane smyczkiem przylegającym do struny, zmienianym na każdej nucie
• spiccato – uderzanie włosiem po strunie
• col legno – uderzenie struny drzewcem smyczka
• pizzicato – szarpniecie struny palcem
• martelé, martellato – pojedyncze, krótkie pociągnięcia smyczka
• sautillé – muskanie i lekko odskakujące pociągnięcia smyczka
• saltato – skaczący pod obciążeniem smyczek
• smyczkowanie Viottiego – na jedno pociągnięcie smyczka przypadają 2 nuty: pierwsza – grana staccato bardzo małą częścią smyczka, druga – z akcentem grana pozostałą dłuższą częścią smyczka
• klang (pizzicato bartokowskie, pizzicato à la Bartók) – szarpnięcie struny tak, by uderzyła silnie o gryf

Rodzaje

Europa

Współczesne

• Akustyczne instrumenty smyczkowe:
  • skrzypce
  • altówka
  • wiolonczela
  • kontrabas

	Akustyczne instrumenty smyczkowe:
Skrzypce	Altówka	Wiolonczela	Kontrabas

Współczesne

• • skrzypce elektryczne
  • Gibson ex Huberman
  • kontrabas elektryczny
  • rawanastron

Dawne

Tradycyjne

Polska

• 
  Mazanki
• 
  Suka biłgorajska
• 
  Złóbcoki
• 
  Tubmaryna
• 
  Basetla

• • basetla
  • mazanki
  • polskie skrzypce
  • polskie skrzypce z duszą skrzydlatą
  • suka biłgorajska
  • tamburyna
  • tubmaryna
  • złóbcoki

Europa

• • gęśle (Ukraina, Białoruś, Rosja)
  • gadulka (Bułgaria)
  • lijerica (Dalmacja)
  • nyckelharpa (Skandynawia)
  • skrzypce Stroha

Azja

Klasyczne i tradycyjne

Historia

Już w krajach starożytnych, przede wszystkim w Azji, istniały instrumenty smyczkowe. Najstarsze doniesienia o instrumentach smyczkowych pochodzą ze starożytnej Mezopotamii, gdzie podczas wykopalisk archeologicznych odkryto „liry z Ur”. Instrument, dalej rozwijany, uzyskał system strojenia oraz smyczek. Indyjskie instrumenty z V wieku p.n.e. posiadały od 7 do 21 strun.

W epoce średniowiecza, instrumenty smyczkowe przechodziły osobne fazy rozwoju w każdym kraju Europy. Powstał rebec, pierwsze wersje fidla oraz skrzypiec, a także pierwsze lutnie. Były wykonywane przy użyciu materiałów pochodzenia zwierzęcego (zwłaszcza sierść i jelita), a także z jedwabiu. Pierwsze wizerunki skrzypiec pojawiły się na freskach włoskich z początku XVI w. Przez wiele wieków modelem brzmienia dla instrumentów smyczkowych był głos ludzki^[3]. Produkcja instrumentów smyczkowych została udoskonalona w epoce renesansu i baroku. Skrzypce i gitary udoskonalono pod względem muzycznym tak, że w podobnej formie są używane do dziś.

W XIX wieku instrumenty smyczkowe stały się powszechnie dostępne dzięki powstaniu szeregu zakładów manufakturowych, budujących dużą liczbę strojonych instrumentów o dobrym brzmieniu. Na dużą skalę rozwinęło się wykonawstwo orkiestrowe. W II połowie XX wieku instrumenty smyczkowe zostały poddane amplifikacji, czyli wzmocnieniu dźwięku za pomocą prądu elektrycznego.

Przypisy

Zobacz też

• Chordofony szarpane
• Skale instrumentów muzycznych

Linki zewnętrzne

• Kontrabas – największy instrument smyczkowy