Veganisme

Fruit, groenten, noten, granen en peulvruchten zijn de belangrijkste elementen van veganistische voeding

Veganisme is een levenswijze waarin gestreefd wordt naar het volledig vermijden van het gebruik van dieren.[1][2] Iemand die leeft volgens het veganisme heet veganist of vegan. Producten of diensten die passen binnen het veganisme worden veganistisch of vegan genoemd.

Etymologie en geschiedenis

De term veganisme is het Nederlandstalige equivalent van het Engelse woord "veganism".[3] Dit is afgeleid van de term "vegan" die in 1944 werd voorgesteld door Donald Watson, oprichter van The Vegan Society.[4] De Nederlandse Vereniging voor Veganisme definieert veganisme als "een levenswijze waarbij – voor zover praktisch haalbaar – wordt afgezien van alle vormen van exploitatie van, en wreedheid naar, dieren voor eten, kleding of andere doeleinden."[1]

Levenswijze

Veganisme is een levenswijze op het gebied van voeding en kleding.

Op het gebied van voeding consumeren veganisten geen dierlijke producten als vlees en gelatine alsmede door dieren voortgebrachte producten zoals zuivel, eieren en honing. Op het gebied van kleding wordt het gebruik van materialen waarvoor een dier gedood moet worden (zoals leer, bont, dons, zijde en ivoor) vermeden. Materialen die verkregen kunnen worden zonder dat het dier gedood hoeft te worden (zoals wol) worden eveneens afgewezen, omdat ook hiervoor dieren gebruikt worden.

Veganisme heeft ook invloed op keuzes voor bijvoorbeeld vervoermiddelen, werkkrachten, sportattributen, amusementsattracties en huisdieren. In al deze gevallen wordt het gebruik van dieren door veganisten in principe afgewezen. Bij de keuze voor consumentenartikelen (in het bijzonder cosmetica) is het essentieel dat producten vrij zijn van dierlijke ingrediënten, en niet zijn getest op dieren.

Veganisme stelt zich voor als een streven – "voor zover mogelijk en in de praktijk uitvoerbaar". Naleving van de beoogde principes wordt beperkt door de praktische toepasbaarheid in de maatschappij. Het gebruik van medicatie, vanwege de afwijzing van dierproeven, is bijvoorbeeld omstreden, aangezien alle medicijnen eerst getest moeten worden op dieren.

Beoogde effecten van veganisme

  • Dierenwelzijn: Het gaat hierbij om bezwaren tegen toegebracht leed en schade aan dieren bij de vervaardiging van dierlijke producten, evenals het vermijden van speciësisme.
  • Gezondheid: Zie Plantaardig_dieet#Gezondheid.
  • Wereldvoedselprobleem: Hierbij wordt aangenomen dat er sprake is van voedselschaarste doordat veeteelt naar verhouding veel landbouwgrond in gebruik neemt. Bij vervanging van dierlijke producten door plantaardige producten met gelijke voedingswaarde is in de regel minder landbouwgrond nodig, afhankelijk van het product. Voor dierlijk voedsel is ook veel meer water nodig[5] dan voor plantaardig voedsel.[6][7] Dierlijke voeding heeft volgens deze redenatie dus een grotere ecologische voetafdruk dan plantaardige voeding.[8][9][10][11]
  • Zorg voor het milieu: De keuze voor een veganistisch voedingspatroon kan een manier zijn om de klimaatverandering terug te dringen, aangezien veeteelt een van de grotere uitstoters van broeikasgassen is.[12][13][14] De uitstoot van broeikasgassen blijkt in sterkere mate afkomstig van de veestapel dan van het verkeer.[8][15][16][17]

Veganisme in religie

Enkele godsdiensten hebben verwantschap aan het veganisme.

Het boeddhisme predikt om al wat leeft zo voorkomend mogelijk te behandelen. Een consequente naleving hiervan betekent onder andere een veganistische houding ten opzichte van dieren. Ongeveer hetzelfde is het geval bij het jaïnisme uit India. Volgens een islamitische traditie zou de Islamitische profeet Mohammed gezegd hebben dat wie goed is voor dieren, goed is voor zichzelf.[18][19] Desondanks is veganisme onder moslims niet wijdverspreid. Ook in de Christelijke bijbel zijn teksten te vinden die door sommigen uitgelegd worden als onderbouwing van veganisme. Zo staat in Spreuken 12:10: "De rechtvaardige kent het leven van zijn beest; maar de barmhartigheden der goddelozen zijn wreed."

Veganistisch voedingspatroon

Een veganistisch voedingspatroon bestaat volledig uit niet-dierlijke voeding. Zie Plantaardig dieet voor het hoofdartikel over dit onderwerp

Een veganistisch voedingspatroon is in brede zin gelijkend aan een plantaardig dieet,[20] maar stelt ook ethische voorwaarden aan de plantaardige voeding. Een veganistisch voedingspatroon bestaat uit voeding waarbij geen dieren gebruikt zijn in het productieproces. Naast het lichaam van dieren (zoals vlees, gelatine of levertraan) en hun secreties (zoals zuivel, eieren, honing), sluit een veganistisch voedingspatroon ook dat uit waarvoor dieren zijn gebruikt (zoals producten gemaakt met behulp van dierlijke stoffen dierlijk stremsel, of die gevonden zijn met behulp van dieren zoals truffels). Meestal worden dierlijke voedingsmiddelen vervangen door plantaardige alternatieven, zoals melkvervangers, tofoe of egg-replacerpoeder.

Bekende veganisten

Acteur en veganist Joaquin Phoenix.

Internationaal bekende veganisten zijn onder andere: Al Gore, Paul Watson, Venus Williams, Moby, Mayim Bialik, Michelle Pfeiffer, Alicia Silverstone, Woody Harrelson, Joaquin Phoenix, Bryan Adams, Carl Lewis, Lewis Hamilton, Donald Watson, Craig Ferguson, Boy George, Gabrielle Aplin en Lenny Kravitz.[21] Tennisster Venus Williams kon door een plantaardig dieet haar vermoeidheid te boven komen en haar auto-immuunziekte beter hanteren.[22]

Nederland en België

Een vereniging voor het bevorderen van het veganisme in Nederland is de Nederlandse Vereniging voor Veganisme. In België is dat de veganismevereniging BE Vegan.

In Nederland staan Famke Janssen, Marianne Thieme,[23] Esther Ouwehand, Nick Schilder, Miro Kloosterman, Sanne Vogel, Josje Huisman, Eva Meijer, Floris van den Berg, Milouska Meulens,[24] Teske de Schepper[25] en Volkert van der Graaf bekend als veganist.

Demografie

  • Vlag van Europa Europese Unie:
    • Vlag van Nederland Nederland: In 1996 bleek uit onderzoek dat er ongeveer 16.000 veganisten (0,1%) waren in Nederland.[26][27] November 2020 was dit volgens een onderzoek van De Nederlandse Vegetariërsbond ongeveer 261.000 (1,5% van de bevolking).[28]
    • Vlag van België België: Volgens de vereniging Ethisch Vegetarisch Alternatief (EVA) zou in 2018 zo'n 1 procent van de Belgen veganist zijn.[29]
    • Vlag van Duitsland Duitsland: In 2019 was naar schatting 0,95% van de bevolking veganist.[30]
    • Vlag van Frankrijk Frankrijk: Uit een steekproef van Harris Interactive uit 2017 bleek minder dan 2% van de Fransen veganist te zijn; samen met vegetariërs waren ze 5% van de Franse bevolking.[31]
    • Vlag van Oostenrijk Oostenrijk: In 2013 meldde dagblad Kurier dat 0,5% van Oostenrijk veganisme praktiseerde en in de hoofdstad Wenen 0,7%.[32] In 2017 werd het aantal veganisten op 80.000 geschat (1% van de bevolking).[33]
    • Vlag van Spanje Spanje: Uit een onderzoek van het adviesbureau Lantern, gedaan in 2017, bleek 0,2% (93.000 mensen) van de Spanjaarden veganist.[34]
    • Vlag van Zweden Zweden: 4% zei veganist te zijn in een enquête van Demoskop uit 2014 onder 1000 mensen van 15 jaar en ouder.[35]
  • Vlag van Zwitserland Zwitserland: Marktonderzoeksbureau DemoSCOPE schatte in 2017 het aantal veganisten op zo'n 3% van de bevolking.[36]
  • Vlag van Israël Israël: In 2018 was 5,2% van de bevolking in Israël veganist.[37]
  • Vlag van Verenigd Koninkrijk Verenigd Koninkrijk: Volgens The Independent waren er 100.000 veganisten (0,17%) in 1993.[38] In 2019 schatte The Vegan Society het aantal op 600.000 (1,16%).[39]
  • Vlag van Verenigde Staten Verenigde Staten: Volgens onderzoek van GlobalData was in 2019 6% van de bevolking in de Verenigde Staten veganist.[40]

Zie ook

Bronnen, noten en/of referenties
  • Dit artikel of een eerdere versie ervan is een (gedeeltelijke) vertaling van het artikel Veganism op de Engelstalige Wikipedia, dat onder de licentie Creative Commons Naamsvermelding/Gelijk delen valt. Zie de bewerkingsgeschiedenis aldaar.

Noten

Referenties

  1. ↑ a b Wat is veganisme. Nederlandse Vereniging voor Veganisme. Gearchiveerd op 18 september 2021. Geraadpleegd op 2 oktober 2021.
  2. ↑ Definition of veganism. The Vegan Society, d.d. (gearchiveerd)
  3. ↑ Sijs, Nicoline van der, Veganisme (streng vegetarisme). etymologiebank.nl, bekeken op 4 augustus 2014 (gearchiveerd)
  4. ↑ Donald Watson, Vegan News, No. 1, November 1944; "Interview with Donald Watson", Vegetarians in Paradise, 11 August 2004; Leslie Cross, "Veganism Defined", The Vegetarian World Forum, 5(1), Spring 1951.
  5. ↑ Mekonnen, M.M. & Hoekstra, A.Y. (2012). A Global Assessment of the Water Footprint of Farm Animal Products. Ecosystems 15 (3): 401-415. DOI: 10.1007/s10021-011-9517-8. Gearchiveerd van origineel op 11 maart 2016. Geraadpleegd op 11 maart 2016.
  6. ↑ P.S. Hooda, A.C. Edwards b, H.A. Anderson b, A. Miller (2000). A review of water quality concerns in livestock farming areas. Science of The Total Environment 250: 143-167. DOI: 10.1016/S0048-9697(00)00373-9.
  7. ↑ Breeuwsma, A.; Reijerink, J.G.A.; Schoumans, O.F., Impact of manure on accumulation and leaching of phosphate in areas of intensive livestock farming. Gearchiveerd op 19 oktober 2021. Geraadpleegd op 11 maart 2016.
  8. ↑ a b (2008). Pew Commission on Industrial Farm Animal Production. Environmental Impact of Industrial Farm Animal Production: 19. Gearchiveerd van origineel op 2012-03-242012-03-24. Geraadpleegd op 11 maart 2016.
  9. ↑ Durning, A. B.; Brough, H. B., Taking stock: animal farming and the environment (1991). Gearchiveerd op 19 oktober 2021. Geraadpleegd op 16 november 2017.
  10. ↑ Mario Herrero, et al (2013). Biomass use, production, feed efficiencies, and greenhouse gas emissions from global livestock systems. PNAS 110 (52): 20888-20893. DOI: 10.1073/pnas.1308149110. Gearchiveerd van origineel op 6 maart 2016. Geraadpleegd op 11 maart 2016.
  11. ↑ Tara Garnett (2009). Livestock-related greenhouse gas emissions: impacts and options for policy makers. Environmental Science & Policy 12 (4): 491-503. DOI: 10.1016/j.envsci.2009.01.006. Gearchiveerd van origineel op 10 november 2011. Geraadpleegd op 11 maart 2016.
  12. ↑ Goodland, R.; Anhang, J., Livestock and climate change: what if the key actors in climate change are... cows, pigs, and chickens? (2009). Gearchiveerd op 19 oktober 2021. Geraadpleegd op 16 november 2017.
  13. ↑ Tara Garnett (2011). Where are the best opportunities for reducing greenhouse gas emissions in the food system (including the food chain)?. Food Policy 36 (Supplement 1): S23-S32. DOI: 10.1016/j.foodpol.2010.10.010. Gearchiveerd van origineel op 23 juni 2012. Geraadpleegd op 11 maart 2016.
  14. ↑ Rapport FAO betreffende veeteelt en broeikaseffect
  15. ↑ Jungbluth, T., Hartung, E., Brose G. (2001). Greenhouse gas emissions from animal houses and manure stores. Nutrient Cycling in Agroecosystems 60 (1–3): 133–145. DOI: 10.1023/A:1012621627268. Gearchiveerd van origineel op 17 november 2017. Geraadpleegd op 16 november 2017.
  16. ↑ Phetteplace, H.W., Johnson, D.E. & Seidl, A.F. (2001). Greenhouse gas emissions from simulated beef and dairy livestock systems in the United States. Nutrient Cycling in Agroecosystems 60 (1–3): 99–102. DOI: 10.1023/A:1012657230589. Gearchiveerd van origineel op 17 november 2017. Geraadpleegd op 16 november 2017.
  17. ↑ Jung-Jeng Su, Bee-Yang Liu, Yuan-Chie Chang (2003). Emission of greenhouse gas from livestock waste and wastewater treatment in Taiwan. Agriculture, Ecosystems & Environment 95 (1): 253-263. DOI: 10.1016/S0167-8809(02)00090-7. Gearchiveerd van origineel op 19 oktober 2021. Geraadpleegd op 11 maart 2016.
  18. ↑ Encyclopedia of Religion and Nature, Islam, Animals, and Vegetarianism
  19. ↑ Encyclopaedia of Islam, vol.3, Haywan-artikel, p.308
  20. ↑ Doorgaans worden ook schimmels, zoals paddenstoelen, tot dit voedingspatroon gerekend, hoewel schimmels biologisch gezien geen planten zijn.
  21. ↑ https://web.archive.org/web/20201031184208/https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_vegans
  22. ↑ (en) Venus Williams Says Being Vegan For 10 Years Transformed Her Health In Major Interview. Plant Based News. Gearchiveerd op 2 mei 2021. Geraadpleegd op 18 oktober 2021.
  23. ↑ Marianne Thieme eet geen dierlijke producten meer. Telegraaf (15 januari 2015). Gearchiveerd op 4 augustus 2017. Geraadpleegd op 8 augustus 2015.
  24. ↑ Milouska Meulens blijft altijd optimistisch. The Post Online (26 augustus 2015). Gearchiveerd op 8 december 2015. Geraadpleegd op 31 augustus 2015.
  25. ↑ Bekende veganisten. Nederlandse Vereniging voor Veganisme. Gearchiveerd op 18 januari 2021. Geraadpleegd op 28 januari 2021.
  26. ↑ "Gaat het nieuwe vlees het oude vlees verslaan?", NOS op 3, Nederlandse Omroep Stichting, 5 maart 2016. Gearchiveerd op 11 oktober 2016. Geraadpleegd op 9 maart 2016.
  27. ↑ "Vegetarian in Holland: Shopping and Cooking", The Hague Online, 19 februari 2014.
  28. ↑ Forse groei vegetariërs en veganisten, Onderzoek 'Vegatrends 2020' (oktober 2020). Gearchiveerd op 1 november 2020. Geraadpleegd op 31 mei 2021.
  29. ↑ Bijna helft van de Belgen eet minder vlees dan een jaar geleden. DeMorgen.be (13 februari 2018). Gearchiveerd op 27 maart 2019. Geraadpleegd op 21 augustus 2019.
  30. ↑ (de) Umfrage in Deutschland zur Anzahl der Veganer bis 2019. de.statista.com. Gearchiveerd op 25 januari 2020. Geraadpleegd op 17 oktober 2019.
  31. ↑ (fr) Eric De La Chesnais, "La mode végane séduit davantage", Le Figaro, 21 mei 2019. Gearchiveerd op 25 oktober 2019. Geraadpleegd op 18 mei 2020.
  32. ↑ (de) Barbara Reiter & Anita Kattinger, "Total Vegan", Kurier, 28 mei 2013. Gearchiveerd op 16 juni 2016. Geraadpleegd op 22 mei 2016.
  33. ↑ (de) Statistiken zu Vegetarismus und Veganismus in Österreich. Statista.com (29 november 2019). Gearchiveerd op 16 februari 2020. Geraadpleegd op 16 februari 2020.
  34. ↑ (en) The vegan era, or the end of carnal pleasures. elpais.com (8 februari 2019). Gearchiveerd op 22 maart 2019. Geraadpleegd op 22 maart 2019.
  35. ↑ (en) Antonia Molloy, "One in ten Swedes is vegetarian or vegan, according to study", The Independent, 24 maart 2014. Gearchiveerd op 20 december 2016. Geraadpleegd op 22 mei 2016.
  36. ↑ (de) Veg-Umfrage 2017. swissveg.ch. Gearchiveerd op 17 oktober 2019. Geraadpleegd op 17 oktober 2019.
  37. ↑ (en) Sharon Berger, Why Israel Is The World’s Vegan Capital. forward.com (26 juni 2018). Gearchiveerd op 4 september 2019. Geraadpleegd op 20 december 2019.
  38. ↑ (en) Martin Hickman, "An ethical diet: The joy of being vegan", The Independent, 15 maart 2006. Gearchiveerd op 10 september 2016. Geraadpleegd op 22 mei 2016.
  39. ↑ (en) Statistics > Veganism in the UK. vegansociety.com. Gearchiveerd op 21 november 2019. Geraadpleegd op 25 november 2019.
  40. ↑ (en) Top Trends in Prepared Foods 2017: Exploring trends in meat, fish and seafood; pasta, noodles and rice; prepared meals; savory deli food; soup; and meat substitutes. reportbuyer.com. Gearchiveerd op 3 april 2018. Geraadpleegd op 20 december 2019.