Lijst van oorlogen van Nederland
Dit is een lijst van oorlogen van Nederland vanaf 1560.
Nederland is als staat ontstaan tijdens de Tachtigjarige Oorlog als een verzameling van provincies en steden die zich op 1581 onafhankelijk verklaarden van het Spaanse Rijk. Daarmee werd de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden (ook wel 'Verenigde Provinciën' of kortweg 'de Republiek') een soevereine politieke entiteit, terwijl de rest van de Lage Landen of Nederlanden (op enkele staten na zoals het Prinsbisdom Luik, het Abdijvorstendom Stavelot-Malmedy enzovoort), waarmee het in de Bourgondische tijd geleidelijk was geïntegreerd tot de Habsburgse Nederlanden, onder de heerschappij van het Huis Habsburg bleef. De Republiek en later het Koninkrijk der Nederlanden is in verschillende Europese oorlogen betrokken geweest en heeft ook koloniale oorlogen overzee gevoerd ter stichting van de Nederlandse koloniën, eerst onder leiding van de Vereenigde Oostindische Compagnie (VOC) en West-Indische Compagnie (WIC), later direct door de staat. In de 20e eeuw verloor Nederland zijn koloniën, waarna de resterende Caribische rijksdelen een gelijkwaardige status hebben gekregen. Sinds 1950 is Nederland via de Verenigde Naties betrokken bij oorlogen in onder meer het voormalige Joegoslavië, het Midden-Oosten en Afghanistan en stuurt Nederland vredestroepen.
In deze lijst zijn alle oorlogen opgenomen die werden gevoerd door de Nederlandse staat, dat wil zeggen de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden (1581/88–1795), de Bataafse Republiek (1795–1806), het Koninkrijk Holland (1806–1810), het Vorstendom der Nederlanden (1813–1815), het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden (1815–1839) en het huidige Koninkrijk der Nederlanden (1839–heden).
- Voor meer details over de gevechten tijdens de oorlog in deze periode, zie Lijst van Nederlandse veld- en zeeslagen (1560–heden).
- Voor eerdere oorlogen, zie Lijst van oorlogen in de Lage Landen tot 1560.
- Voor gelijktijdige oorlogen in het zuiden tot 1829, zie Lijst van oorlogen in de zuidelijke Lage Landen (1560–1829).
- Voor oorlogen van het Koninkrijk België vanaf de Belgische Revolutie, zie Lijst van oorlogen van België (1830–heden).
- Voor oorlogen van het Groothertogdom Luxemburg vanaf zijn onafhankelijkheid, zie Lijst van oorlogen van Luxemburg (1890–heden).
Begin | Eind | Naam conflict | Partijen | Uitkomst | |
---|---|---|---|---|---|
Combatant 1 | Combatant 2 | ||||
1568 | 1648 | Tachtigjarige Oorlog (ook Nederlandse Opstand genoemd) (vermengd met Dertigjarige Oorlog) | Staatsen (incl. Vlaanderen, Brabant, Mechelen, Henegouwen, Namen, Artesië, etc. c. 1576–1585)
Koninkrijk Engeland (1585–1604, 1625–30) | Spaanse Rijk (incl. Spaanse Nederlanden) Portugese Rijk (1580–1640) Oostenrijkse Habsburgers (1598–1621) | Vrede van Münster
|
1601 | 1661 | Nederlands-Portugese Oorlog | Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden | Koninkrijk Portugal | Vrede van Den Haag
|
1609 | 1621 | Nederlandse verovering van de Banda-eilanden | Vereenigde Oostindische Compagnie (VOC) Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden | Bandanese strijders Engelse Oost-Indische Compagnie Koninkrijk Engeland | Nederlandse overwinning
|
1643 | 1645 | Oorlog van Kieft | Nieuw-Nederland | Wappingers | Wapenstilstand |
1652 | 1654 | Eerste Engels-Nederlandse Oorlog | Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden | Engelse Gemenebest | Engelse overwinning
|
1651 | 1986 | Driehonderdvijfendertigjarige Oorlog (onderdeel van de Eerste Engels-Nederlandse Oorlog, historiciteit betwist) | Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden | Scilly-eilanden | Vrede van Scilly (1986) |
1655 | 1660 | Noordse Oorlog (1655-1660) | Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden Nieuw-Nederland Koninkrijk Denemarken en Noorwegen | Koninkrijk Zweden | Vrede van Kopenhagen (1660)
|
1655 | 1655 | Perzikoorlog (onderdeel van de Noordse Oorlog (1655-1660)) | Nieuw-Nederland | Susquehannock en geallieerde indianen | Indiaanse overwinning
|
1657 | 1660 | Zweeds-Nederlandse Oorlog (onderdeel van de Noordse Oorlog (1655-1660)) | Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden Koninkrijk Denemarken en Noorwegen | Koninkrijk Zweden | Vrede van Kopenhagen (1660) |
1659 | 1660 | Eerste Esopusoorlog | Nieuw-Nederland | Lenape-Indianen | Vredesverdrag |
1663 | 1663 | Tweede Esopusoorlog | Nieuw-Nederland Irokezenbond | Lenape-Indianen | Nederlandse overwinning |
1665 | 1667 | Tweede Engels-Nederlandse Oorlog | Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden | Koninkrijk Engeland | Nederlandse overwinning: Vrede van Breda
|
1672 | 1674 | Derde Engels-Nederlandse Oorlog | Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden | Koninkrijk Engeland | Nederlandse overwinning
|
1672 | 1678 | Hollandse Oorlog (Frans-Nederlandse oorlog) | Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden Brandenburg Oostenrijk Spaanse Rijk (incl. Zuidelijke Nederlanden) Opper-Lotharingen Koninkrijk Denemarken en Noorwegen Heilige Roomse Rijk:
| Koninkrijk Frankrijk Koninkrijk Engeland Prinsbisdom Münster (1674–1678) Keurvorstendom Keulen Koninkrijk Zweden | Onbeslist |
1674 | 1681 | Trunajaya-opstand | Sultanaat Mataram Vereenigde Oostindische Compagnie (VOC)
| Trunajaya's rebellen Makassarese strijders Mataramse troonpretendenten (na 1677) | Nederlands–Mataramse overwinning
|
1688 | 1697 | Negenjarige Oorlog | Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden Koninkrijk Engeland Heilige Roomse Rijk: Spaanse Rijk (incl. Zuidelijke Nederlanden) | Koninkrijk Frankrijk | Vrede van Rijswijk |
1701 | 1714 | Spaanse Successieoorlog | Oostenrijk Groot-Brittannië Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden Koninkrijk Pruisen Koninkrijk Portugal Kroon van Aragón Hertogdom Savoye | Frankrijk Spaanse Rijk (incl. Zuidelijke Nederlanden) Keurvorstendom Beieren Hongaarse rebellen | Vrede van Utrecht (1713) Vrede van Rastatt (1714) |
1702 | 1708 | Gelderse Plooierijen | Oude Plooi (Orangisten) | Nieuwe Plooi (Loevesteiners) | Overwinning van de Nieuwe Plooi |
1718 | 1720 | Oorlog van de Quadruple Alliantie | Oostenrijk (incl. Zuidelijke Nederlanden) Koninkrijk Frankrijk Groot-Brittannië Hertogdom Savoye Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden | Spaanse Rijk | Spaanse nederlaag
|
1740 | 1748 | Oostenrijkse Successieoorlog | Oostenrijk (incl. Zuidelijke Nederlanden) Groot-Brittannië Keurvorstendom Hannover Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden Saksen (1743–45) Koninkrijk Sardinië (1742–48) Keizerrijk Rusland (1741–43, 1748) | Koninkrijk Frankrijk Koninkrijk Pruisen (1740–42, 1744–45) Spaanse Rijk Koninkrijk Napels Keurvorstendom Beieren (1741–45) Paltsgraafschap aan de Rijn (1741–46) Keurvorstendom Saksen (1741–42) Koninkrijk Zweden (1741–43) Republiek Genua (1745–48) | Vrede van Aken (1748)
|
1775 | 1783 | Amerikaanse Onafhankelijkheidsoorlog | Amerikaanse rebellen
Koninkrijk Frankrijk | Groot-Brittannië | Amerikaanse overwinning
|
1757 | 1793 | Boni-oorlogen | Nederlands-Guiana (Suriname) | Marrons van Suriname: Adyáko, Boni, Baron, Jolicoeur e.a. | Nederlandse overwinning
|
1780 | 1784 | Vierde Engels-Nederlandse Oorlog | Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden | Groot-Brittannië | Britse overwinning
|
1784 | 1784 | Keteloorlog | Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden | Oostenrijk (incl. Zuidelijke Nederlanden) | Nederlandse overwinning:
|
1786 | 1787 | Gevechten in de Patriottentijd | Patriotten | Orangisten Koninkrijk Pruisen | Pruisisch–orangistische overwinning |
1792 | 1795 | Eerste Coalitieoorlog (vooral Franse veldtocht in de Nederlanden) | Verenigde Provinciën Heilige Roomse Rijk | Eerste Franse Republiek | Franse overwinning
|
1798 | 1802 | Tweede Coalitieoorlog | Franse Republiek Spaanse Rijk | Oostenrijk Rusland (tot 1798) | Franse overwinning |
1803 | 1815 | Napoleontische oorlogen | Eerste Franse Keizerrijk | Geallieerde overwinning | |
1804 | 1804 | Slag om Suriname | Bataafse Republiek • Nederlands-Guiana Eerste Franse Republiek | Verenigd Koninkrijk | Britse overwinning
|
1810 | 1810 | Britse verovering van de Banda-eilanden | Koninkrijk Holland | Verenigd Koninkrijk | Britse overwinning
|
1811 | 1811 | Invasie van Java (1811) | Koninkrijk Holland | Verenigd Koninkrijk | Britse overwinning
|
1803 | 1824 | Eerste Padri-oorlog | Koninkrijk Pagaruyung
Verenigd Koninkrijk der Nederlanden (1821–24) | Padri-rebellen (islamisten) | Onbeslist
|
1819 | 1819 | Eerste expeditie naar Palembang | Verenigd Koninkrijk der Nederlanden | Palembangse rebellen | Palembangse overwinning
|
1821 | 1825 | Tweede expeditie naar Palembang | Verenigd Koninkrijk der Nederlanden | Sultanaat Palembang | Nederlandse overwinning
|
1824 | 1825 | Bonische expedities | Verenigd Koninkrijk der Nederlanden | Koninkrijk Boni | Bonische overwinning
|
1824 | 1832 | Tweede Padri-oorlog | Verenigd Koninkrijk der Nederlanden Koninkrijk Pagaruyung (1824–33)
| Padri-rebellen (islamisten) Sommige adats (edelen) (1833–37) | Nederlandse overwinning
|
1825 | 1830 | Java-oorlog | Verenigd Koninkrijk der Nederlanden Sultanaat Jogjakarta Soerakarta | Javaanse rebellen | Nederlandse overwinning
|
1830 | 1839 | Belgische Revolutie | Verenigd Koninkrijk der Nederlanden | Voorlopig Bewind (sept. 1830 – feb. 1831)
Gesteund door: | Belgische overwinning: Verdrag van Londen (1839)
|
1846 | 1846 | Eerste expeditie naar Bali | Nederland | Vorstendom Boeleleng | Onbeslist
|
1848 | 1848 | Tweede expeditie naar Bali | Nederland | Vorstendom Boeleleng | Balinese overwinning
|
1849 | 1849 | Derde expeditie naar Bali | Nederland Vorstendom Bangli Vorstendom Tabanan Vorstendom Selaparang | Vorstendom Boeleleng Vorstendom Karangasem Vorstendom Klungkung | Nederlandse overwinning: Vrede van Kuta
|
1858 | 1858 | Vierde expeditie naar Bali | Nederland | Boelelengse rebellen | Nederlandse overwinning
|
1859 | 1860 | Bonische expedities | Nederland Koninkrijk Boni (Ahmad Singkarru Rukka) | Koninkrijk Boni (Basse Arung Kajuara) | Nederlandse overwinning
|
1859 | 1863 | Bandjermasinse Oorlog | Nederland | Sultanaat Bandjermasin | Nederlandse overwinning |
1859 | 1868 | Expeditie naar de Pasoemah-landen | Nederland | Pasoemahers | Nederlandse overwinning |
1868 | 1868 | Vijfde expeditie naar Bali | Nederland | Boelelengse rebellen | Nederlandse overwinning
|
1873 | 1914 | Atjehoorlog | Nederland | Atjehse zeerovers Sultanaat Atjeh | Nederlandse overwinning
|
1894 | 1894 | Lombok-oorlog 1894 | Nederland Sasak-rebellen | Vorstendom Lombok Vorstendom Karangasem | Nederlandse overwinning
|
1903 | 1903 | Expeditie naar Korintji | Nederland | Vorstendom Korintji | Nederlandse overwinning
|
1906 | 1908 | Expeditie naar Bali 1906 - 1908 | Nederland Vorstendom Karangasem Vorstendom Gianyar | Vorstendom Badung Vorstendom Tabanan Vorstendom Klungkung | Nederlandse overwinning
|
1939 | 1945 | Tweede Wereldoorlog | Geallieerden
| Asmogendheden
| Geallieerde overwinning
|
1945 | 1949 | Indonesische Onafhankelijkheidsoorlog (Politionele acties) | Nederland | Republik Indonesia | Indonesische diplomatieke overwinning
|
1950 | 1953 | Koreaanse Oorlog | Republiek Korea Verenigde Naties
| Democratische Volksrepubliek Korea Volksrepubliek China | Wapenstilstand[1] |
1990 | 1991 | Golfoorlog | Golfoorlogcoalitie, waaronder Nederland en België | Irak (eenpartijstaat onder Saddam Hoessein) | Overwinning van de coalitie
|
1991 | 2003 | Iraakse no-flyzones | Verenigde Staten Verenigd Koninkrijk Frankrijk (1991–98) Australië België Nederland Saoedi-Arabië Turkije Italië | Irak (eenpartijstaat onder Saddam Hoessein) | Overwinning van de coalitie
|
1998 | 1999 | Kosovo-oorlog | UÇK Albanië NAVO: België Canada Denemarken Frankrijk Duitsland Italië Luxemburg Nederland Noorwegen Portugal Spanje Turkije Verenigd Koninkrijk Verenigde Staten | Federale Republiek Joegoslavië Russische vrijwilligers | Overwinning van de NAVO
|
2003 | 2011 | Irakoorlog | Multinationale troepenmacht in Irak
Irak (parlementaire democratie) | Irak (eenpartijstaat onder Saddam Hoessein) | Overwinning van de coalitie
|
2001 | 2021 | Oorlog in Afghanistan (2001-2021) | NAVO (ISAF)
Noordelijke Alliantie (2001) | Taliban Islamitisch Emiraat Afghanistan (2001) | Overwinning van de Taliban
|
2011 | 2011 | Opstand in Libië | Nationale Overgangsraad NAVO
| Libische Volks-Jamahiriyah | Overwinning Nationale Overgangsraad en NAVO
|
2014 | 2019 | Interventie tegen Islamitische Staat | Coalitie CJTF–OIR
Irak (parlementaire democratie) | Islamitische Staat (ISIS) | Internationale overwinning
|
Zie ook
- Lijst van conflicten en oorlogen met Surinaamse betrokkenheid
- Lijst van Friese veldslagen
- Lijst van Nederlandse veld- en zeeslagen
- Lijst van oorlogen in de Lage Landen tot 1560
- Lijst van oorlogen in de zuidelijke Lage Landen (1560–1829)
- Lijst van oorlogen van België
- Lijst van oorlogen van Luxemburg
- Grensoorlogen (1779-1879), Boerenoorlogen (1880–1902) en Maritz-rebellie (1914–1915) – Nederlandse kolonisten in Zuid-Afrika (Afrikaners of Boere(n))
- Opstanden in Vlaanderen
- ↑ Formeel tot heden; er is een wapenstilstand gesloten op 27 juli 1953, maar officieel zijn Noord- en Zuid-Korea nog altijd in staat van oorlog met elkaar.